Džen Psaki, portparolka Bijele kuće, precizirala je u saopštenju da će Sjedinjene Države suspendovati sporazum sa Bjelorusijom iz 2019. koji je potpisnicama omogućavao uzajamnom koriištenje njihovih vazdušnih prostora i preduzimaju druge akcije protiv vlasti predsjednika Aleksandra Lukašenka.
Takođe, od bjeloruskog predsjednika je zatraženo da odobri međunarodnu istragu događaja koji su doveli do prisilnog prizemljenja aviona kompanije RyanAir koji je letio na relaciji između Grčke i Litvanije.
Taj događaj jedna je od uvertira susreta predsjednika Sjedinjenih Država Džozefa Bajdena i njegovog ruskog kolege Vladimira Putina zakazanog za 16. juni u švajcarskom gradu Ženevi.
Razgovori su, između ostalog, organizovani u pokušaju američke administracije da povrati stabilnost poslije pogoršanja bilateralnih odnosa dvije zemlje.
Najavljeno je da će lideri dvije države razmatrati pitanja od zajedničkog interesa, među kojima su kontrola naoružanja, klimatske promjene i oživljavanje iranskog nuklearnog sporazuma.
Bijela kuća je potvrdila da će sastanak biti održan uprkos nedavnim potezima ruskog saveznika Bjelorusije.
“Lukašenkov potez je nečuven. To je piraterija ili terorizam u vazdušnom prostoru. Mora da bude kažnjen. Vjerujem da je Evropska unija reagovala neubičajeno brzo, zabranom bjeloruskoj aviokompaniji Belaviji da koristi aerodrome i ulazi u vazdušni prostor zemalja članica EU. To su veoma značajne sankcije”, rekao je za Glas Amerike Džon Herbst – predstavnik američke nevladine organizacije Atlantski savjet.
Moskva je demantovala da je umiješana u incident, koji je Bajden oštro osudio. Američki predsjednik takođe je rekao da podržava borbu za demokratiju u Bjelorusiji - gdje je Lukašenko na vlasti 27 godina.
Međutim, pojedini republikanski članovi Kongresa – smatrajući da kritike i osude američkog predsednika nisu dovoljne.
Senator Ben Sas je u saopštenju optužio Bajdena da Putinu, umjesto da ga tretira kao mafijaša, daje gasovod Sjeverni tok 2 i legitimizuje njegove poteze održavanjem samita – što su tvrdnje koje je Bijela kuća decidno odbacila.
"Sastanak sa ruskim predsjednikom ne smatramo nagradom, već ključnim dijelom odbrane američkih interesa. I predsjednik Bajden se sastaje sa Vladimirom Putinom zbog razlika u stavovima naših zemalja, a ne uprkos njima”, ukazala je Psaki tokom jedne od konferencija za medije tokom minule sedmice.
Sjedinjene Države su godinama pokušavale da spriječe izgradnju gasovoda Sjeverni tok 2 između Rusije i Njemačke. Bajdenova administracija uvela je sankcije ruskim kompanija uključenim u izgradnju projekta koji je gotovo završen.
Međutim, iz kaznenih mjera je izuzela njemačku kompaniju koja nadgleda projekat, navodeći da je to u skladu sa njenim obećanjem da će jačati transatlantske odnose.
“Bajdenova administracija zaista mora da uključi Evropljane - naročito Njemačku. Taktika Rusije uvijek je bila da oslabi transatlantske odnose i Zapad, i da podijeli Evropu. Sada je pravo vrijeme da se Evropljani ujedine i podrže Bajdenove napore”, ocijenila je za Glas Amerike Džudi Dempsi iz nevladinog Karnegijevog centra za Evropu.
Bijela kuća najavila je da će Bajden tokom sastanka sa Putinom takođe pokrenuti pitanje ruske agresije protiv Ukrajine, ali i naglasila da administracija želi da odnosi SAD i Rusije ponovo budu predvidljivi i stabilni.