Uprkos sve glasnijem upozorenju zbog kineskih dezinformacija i propagandnih kampanja u Evropi, Sveobuhvatni sporazum o ulaganjima (CAI) između EU i Kine, objavljen u petak, kineskim firmama daje značajnu prednost u medijskom sektoru, kažu kritičari.
Dogovor, koji je načelno potpisan u decembru, izazvao je žestoku kritiku iz Washingtona. Nekoliko dana prije nego što je sporazum postignut, američki savjetnik za nacionalnu bezbjednost, Jake Sullivan pozvao je Evropljane da odgode završetak pregovora, pozivajući u tweet-u na "prijevremeno savjetovanje s našim evropskim partnerima o našoj zajedničkoj zabrinutosti zbog kineske ekonomske prakse".
Kritičari s obje strane Atlantika kažu da će sporazum Kini dati povlašteni pristup evropskim tržištima, dok Peking nastavlja gušiti prodemokratski pokret Hong Konga i održavati pritvorske centre u provinciji Xinjiang, gdje je kineska komunistička vlada zatvorila više od milion Ujgura, prema podacima grupa za zaštitu ljudskih prava.
Sve veća kritika
Sporazum još treba proći nekoliko faza do usvajanja i mora ga ratificirati Evropski parlament. Pravila kojima se reguliše pristup investiranju u sektor medija i zabave brzo postaju fokus kritika nekih evropskih zakonodavaca, uglavnom članova Evropske narodne stranke desnog centra (EPP), najveće grupacije u Evropskom parlamentu.
U izjavi, EPP je pozvao evropske komesare da "razviju regulatorni sistem na nivou cijele EU kako bi spriječili da medijske kompanije, koje finansiraju ili kontrolišu vlade, preuzmu evropske medijske kompanije".
Kina je uložila oko 3,5 milijardi dolara u evropske medijske kompanije u posljednjoj deceniji. Zvaničnici EU kažu da sporazum o investicijama uključuje samo pristupna pravila koja su blok i Kina dogovorili pod uslovima Svjetske trgovinske organizacije.
Dogovor "ne stvara nikakva nova prava za kineske investitore u medijski sektor", tvrdi portparol Evropske komisije. Prema tim uslovima, s kineskim investitorima u medijske kompanije trebalo bi se postupati isto kao s evropskim investitorima i omogućiti sličan pristup tržištu. Međutim, dogovor evropskim investitorima ne omogućava ista prava.
Francuska zakonodavka Marie-Pierre Vedrenne, liberal u Europskom parlamentu, ima "još više pitanja nego prije", otkako su prošle sedmice detalji sporazuma o investicijima postali javni.
Ona kaže da EU tretira Kinu kao partnera, ali Peking ne uzvraća na isti način. Drugi zakonodavci ukazuju na nedavne studije koje prate kineski uticaj, a koje pokazuju da kada kineske kompanije, uglavnom u državnom vlasništvu, ulažu u evropske medije, kinesko pokrivanje novih akvizicija postaje pozitivnije.
U studiji objavljenoj prošle godine, MapInfluenCE, spoljno politička istraživačka grupa kojom upravlja Asocijacija za međunarodne poslove, zaključila je da "lokalna publika u Poljskoj, Češkoj i Slovačkoj sve više postaje direktna meta ne samo "maskirane diplomatije", već i složenijih propagandnih napora promovisanja pozitivne slike Kine, zaoštravanja transatlantskih odnosa i direktnog pokušaja prepravljanja narativa oko osjetljivih pitanja."
Jedanaest država članica, uglavnom srednjoevropskih, uključujući Poljsku, Slovačku i Češku, i dalje su zabrinute zbog sporazuma i zadržavaju pravo da se drugačije odnose prema kineskim investitorima.
Ograničenja za medije
Kina je glavni trgovinski partner EU. Tokom proteklih 20 godina, evropske kompanije uložile su 174 milijardi dolara u Kinu. Evropska komisija rekla je da će sporazum o investicijama pružiti sveukupno poboljšan pristup tržištu i pravednija pravila za evropske kompanije u Kini, investitore i pružaoce usluga.
"Sporazum pruža jasan i primjenjiv okvir pravila, koji će kompanijama iz EU pružiti veći pristup i veću sigurnost prilikom ulaganja u Kinu", izjavio je prošle sedmice Valdis Dombrovskis, komesar za trgovinu EU.
Kritičari sporazuma kažu da ne postoje jednaki uslovi kada su mediji u pitanju. Kineski CCTV kanali, koji su pod državnom kontrolom, emituju se nesmetano širom Evrope, ali Kina postavlja ograničenja evropskim emiterima.
Izvan EU, Britanija i Kina se nisu složile oko medija. Prošlog mjeseca, vlada u Pekingu zabranila je BBC World News nakon što je kanal objavio niz izvještaja o optužbama za sistematsko silovanje ujgurskih muslimanki u Xinjiangu.
Britanski ministar spoljnjih poslova Dominic Raab nazvao je taj potez "neprihvatljivim ograničavanjem slobode medija".
Američki State Department osudio je odluku i nazvao je dijelom šire kampanje za suzbijanje slobodnih medija u Kini.
Kineska nacionalna uprava za radio i televiziju (NRTA) rekla je da su BBC World News "ozbiljno prekršili" smjernice emitovanja, uključujući "zahtjev da vijesti budu istinite i poštene", a ne da "štete nacionalnim interesima Kine".
Ranije ove godine, britanski regulator za medije Ofcom oduzeo je licencu državnom emiteru China Global Television Network (CGTN) za emitovanje u Britaniji.
Detalji sporazuma o investicijama između EU i Kine vjerojatno će izazvati dodatno nezadovoljstvo Bidenove administracije zbog odluke EU da unaprijedi sporazum. Američki predsjednik Joe Biden želi "jedinstveni front" kada je u pitanju Kina kako bi povećao uticaj na Peking.
Analitičari su sedmicama upozoravali da EU i administracija Bidena neće usaglasiti najbolje načine za rješavanje sve veće asertivnosti Kine.
