Kolektivni imunitet
Niti jedna vakcina nije 100% efikasna i čak i osobe koje su u potpunosti vakcinisane mogu dobiti bolest protiv koje su vakcinisani, Međutim, kada je vakcinisan veliki dio populacije, onda se uzročnicima bolesti „presijeca put“ širenja.
Ovaj efekat, zvan „kolektivni imunitet“ štiti i one koji iz nekog razloga ne mogu biti vakcinisani, poput malih beba kojima je prerano da se vakcinišu protiv morbila, ali i osobe koje su imunokompromitovane ili im je iz nekog drugog razloga kontraindicirana vakcina. Postoje djeca koja primaju hemoterapije ili imaju stanja zbog koji se ne mogu vakcinisati. Visokim vakcinalnim obuhvatima se štite i oni.
Preporučeni procenat vakcinalnih obuhvata za morbile (ospice), kako bi se postigao efekat kolektivnog imuniteta, iznosi 95%. Za zaušnjake iznosi 80%, za rubeolu 83-86%. Kolektivni imunitet na difteriju je također oko 86%, a za veliki kašalj je nešto viši i iznosi iznad 92% vakcinisanih u populaciji.
Međutim, vakcinalni obuhvati osnovnim vakcinama u Republici Srpskoj i Federaciji BiH su ispod ovih brojeva.
Stanje u RS i FBiH s vakcinalnim obuhvatima
Pokrivenost u Republici Srpskoj MRP/MMR vakcinom (op. a. vakcina protiv morbila, zaušnjaka i rubeole daje se u 2 doze, u prvoj godini života i pred polazak u školu) u 2021. godini iznosi 71,2% prvom i 80,3% drugom dozom, dok je obuhvat petovalentnom vakcinom (protiv difterije, tetanusa, velikog kašlja, inaktivna protiv polia i protiv hemofilusa B) za istu godinu 94,2% prvom, 92,4% trećom i 72,4% % sa revakcinacijom (18 mjeseci), kažu iz Instituta za javno zdravstvo RS.
Prema podacima Zavoda za javno zdravstvo FBiH iznesenim na Evropskoj sedmici imunizacije u aprilu 2022. godine, u Federaciji su obuhvati za prvu i drugu dozu MRP vakcine poražavajući i u periodu 2020.-2021 iznose 55.1%. Za prvu dozu petovalentne vakcine DTaP-IPV-HiB u istom periogu obuhvat iznosi prilično visokih 80.3%, međutim, za treću dozu ove vakcine obuhvat iznosi 66.5%. Ovu petovaletnu vakcinu je potrebno primiti u tri doze u razmaci kako bi imala najbolji efekat zaštite.
Ovakve statistike se mogu odraziti na kvalitet života najmlađih, ali i starijih osoba, kod kojih imunitet stečen prebolijevanjem ili vakcinacijom slabi i koje imaju hronične bolesti. Starije osobe i djeca su naročito osjetljive na veliki kašalj. Također, ono što nazivamo „dječijim bolestima“ nisu bezopasne bolesti i većina njih nosi sa s obom komplikacije koje se mogu izbjeći vakcinacijom.
Ljekari poručuju da je vakcinacija, odnosno, cijepljenje, nezamjenjiv način zaštite od niza bolesti.
