Bilo je to 19. jula 2014, tokom trećeg rata Izraela protiv Hamasa. Meta je bila Šeđaija, gusto naseljena četvrt grada Gaze za koju je vojska rekla da je Hamas transformisao u „terorističku tvrđavu”, ispunjenu tunelima, raketnim bacačima i zamkama sa minama.
Do bitke je došlo trećeg dana kopnene ofanzive kojoj je prethodila desetodnevna vazdušna kampanja. Tada, kao i sada, palestinskim civilima je rečeno da napuste domove.
I tada, kao i sada, mnogi su ostali, ili zato što im je Hamas tako rekao ili zato što nisu imali gdje da odu.
Dok su se izraelske snage napredovale ka Šeđaiji, gomili manjih betonskih zgrada i uskih uličica, ekstremisti su u salvama pucali, ispaljivali protivtenkovske projektile i granate, saopštila je tada vojska.
Pokvario se oklopni transporter. Kada su dva vojnika izašla da ga poprave, ekstremista je ispalio protivtenkovsku raketu na vozilo, digao ga u vazduh i ubio svih sedam vojnika unutra. U haosu koji je uslijedio, borci Hamasa uspjeli su da odvuku posmrtne ostatke jednog od vojnika i još ih drže.
U paničnoj reakciji, vojnicima je naređeno da se popnu u oklopna vozila dok su artiljerijski bataljoni ispalili 600 granata, a avioni su gađali sa visine. Sljedećeg dana, izraelski ratni avioni su bacili 100 bombi od jedne tone na to područje, prenijeli su kasnije izraelski mediji.
„Kapija pakla su se otvorila, a geleri su ušli kroz prozore”, rekao je tada za AP jedan stanovnik Gaze.
Godine 2014. „postojao je osećaj ludosti u tome koliko se pucalo”, rekao je izraelski vojnik za „Breaking the Silence”, grupu veterana koji su kritični prema izraelskoj politici i prikupljaju anonimna svjedočenja vojnika.
Tokom dvodnevne bitke ubijeno je 55 civila, uključujući 19 djece i 14 žena, navodi se u izvještaju UN, kao i nepoznat broj ekstremista. Trinaest izraelskih vojnika je ubijeno.
Amir Avivi, penzionisani izraelski general koji je služio zajedno sa najvišim komandantima tokom bitke 2014, rekao je da će ovaj put biti „potpuno drugačiji”, jer će artiljerija i vazdušni udari biti prvi.
„Biće to masivan manevar iz vazduha i mnogo artiljerije - veoma, veoma jak ulazak. Pokušaćemo da minimiziramo što je moguće više žrtava naših trupa, a za to nam je potrebno mnogo pokrića”.
Rekao je da će biti potrebno manje vatrene moći ako se ona koristi na početku, a ne kada su vojnici u nevolji.
Arhiv - Palestinci beže tokom primirja u Gazi 2014. godine. (Foto: AP/Khalil Hamra)
Ogromna vatrena moć je možda zaustavila gubitke vojske, ali je uzela težak danak za civile i sravnila veći dio susedstva. Oko 670 zgrada je uništeno, a skoro 1.200 je umjereno do teško oštećeno, navodi se u izvještaju UN. Istražitelji su izbrojali 270 kratera.
„To je pakleno precizna operacija”, sarkastično je rekao tadašnji državni sekretar John Kerry o borbi.
Izrael je naredio evakuaciju bez presedana skoro polovine od 2,3 miliona Palestinaca u Gazi sa sjevernog dijela opkoljene teritorije ka jugu. Avivi, general u penziji, rekao je da je namjera da se civili poštede. Ali nisu svi sposobni ili voljni da pobjegnu.
„Kada počne artiljerija, evakuisaće se oni koji se još nisu evakuisali”, rekao je on.
Izvještaj UN-a pronašao je „snažne indicije” da je operacija Šeđaija uključivala neselektivnu vatru koja bi „mogla predstavljati ratni zločin”. Međunarodni krivični sud istražuje moguće ratne zločine koje su počinile obje strane tokom rata 2014.
Izrael, koji je dugo optuživao organe UN da su pristrasni prema njemu, odbio je da sarađuje sa jednom istragom.
Rat se nastavio više od mjesec dana nakon Šeđaije, kroz slične destruktivne bitke. Završilo se „klimavim” primirjem i nastavkom Hamasove čvrste vladavine uprkos smrti 2.251 Palestinca — uglavnom civila — i velikom razaranju. Na izraelskoj strani ubijene su 74 osobe, uključujući šest civila.
Godine 2021, dvije strane su vodile još jedan razorni rat, iako nije bilo kopnene invazije.
A onda je 7. oktobra Hamas iz Gaze upao u južni Izrael, ubivši 1.400 ljudi i zarobivši oko 200 talaca.
Izraelski premijer Benjamin Netanjahu, koji je također bio na vlasti 2014, obećao je da će uništiti Hamas. Lideri grupe kažu da su spremni za sve scenarije.
Izrael je obećao „veoma široku” vazdušnu, kopnenu i pomorsku ofanzivu u bliskoj budućnosti. Nagomilao je tenkove i desetine hiljada vojnika duž granice Gaze.
Ako uđu u Gazu, Šeđaija će biti među njihovim prvim metama.