Svi mi i sav svijet oko nas je izgrađen od molekula. Neke su jednostavne, poput polekule kisika, a neke, poput molekula proteina ili DNK, vrlo su kompleksne. Međutim, gradnja molekula je komplikovana. Benjamin List i David MacMillan dobitnici su Nobelove nagrade za hemiju 2021. za razvoj preciznog novog alata za molekularnu konstrukciju: organokatalize. To je imalo veliki utjecaj na farmaceutska istraživanja i industriju uopšte, a hemiju je učinilo zelenijom.
Kataliza je proces usmjeravanja i ubrzavanja hemijskih rekacija pomoću drugih tvari koje iz hemijske reakcije izlaze nepromijenjene, a zovemo ih katalizatori. Neke reakcije se zapravo nikada ne bi dogodile bez katalizatora. Katalizatori su stoga temeljni alati hemičara, ali i molekularnih biologa. Međutim, u nauci se dugo vjerovalo da u načelu postoje samo dvije vrste katalizatora: metali i enzimi. Benjamin List i David MacMillan su 2000. godine, neovisno jedan o drugom, razvili treću vrstu katalize koja se zove asimetrična organokataliza i nadograđuje se na male organske molekule.
Radi se o neobično jednostavnom i elegantnom konceptu: organski katalizatori imaju stabilan okvir ugljikovih atoma, na koji se mogu vezati aktivnije kemijske skupine. Oni često sadrže uobičajene elemente poput kisika, dušika, sumpora ili fosfora. To znači da su ti katalizatori ekološki prihvatljivi i jeftini za proizvodnju. Ovi katalizatori su od velike pomoći u industriji.
Tokom hemijske konstrukcije molekula često se javlja situacija u kojoj mogu nastati dvije molekule, koje su - poput naših ruku - jedna drugoj kao slika u ogledalu, Ovu pojavu je uočio još Louis Pasteur, a mi je zove hiralnost. Hemičari često samo žele jednu od ovih oblika molekula, osobito pri proizvodnji lijekova, ali bilo je teško pronaći efikasne metode za to. Koncept koji su razvili Benjamin List i David MacMillan - asimetrična organokataliza - jednostavan je koliko i briljantan i omogućava upravo to.
I ovogodišnji dobitnici nobelove nagrade za hemiju, pa kao i dobitnici Nobelove za medicinu, relativno su mladi ljudi i nisu dugo čekali za ovo priznanje.
Benjamin List rođen je 1968. u Frankfurtu, Njemačka 1997. sa Univerziteta Goethe u Frankfurtu, dok je David W.C. MacMillan rođen 1968. u Bellshillu, Ujedinjeno Kraljevstvo, a radi pri Univerzitetu Princeton, SAD.
Ove godine, niti jedna žena nije dobila Nobelove nagrade iz područja fundamentalnih nauka.
