“Sjedinjene Države duboko su zabrinute zbog mogućih posljedica koje bi predloženi zakon o stranim agentima mogao imati na demokratiju, ljudska prava i osnovne slobode, uključujući slobode izražavanja i udruživanja”, navodi se u odgovoru State Department na upit Glasa Amerike povodom najava da će prosrpska i proruska članica Vlade Milojka Spajića, koalicija "Za budućnost Crne Gore", predložiti usvajanje zakona o stranim agentima čija bi meta bile nevladine organizacije.
U odgovoru se navodi da bi u Crnoj Gori, saveznici u NATO-u i kandidatkinji za članstvo u Evropskoj uniji, takav zakon mogao ograničiti građanski prostor.
“Stigmatizovati organizacije civilnog društva koje rade na poboljšanju života građana Crne Gore i ometati kritički rad nezavisnih medija koji javnost izvještavaju na osnovu činjenica. Ti elementi izrazito su značajni za sve demokratske institucije i sisteme”, navedeno je u odgovoru portparola Stejt departmenta Glasu Amerike.
Prethodno je Vlada Crne Gore saopštila je da ostaje na evropskom putu i da neće razmatrati eventualni takav prijedlog.
“Vlada je u potpunosti posvećena putu Crne Gore ka EU. Eventualni takav predlog zakona se ne može naći na njenom dnevnom redu”, saopšteno je Glasu Amerike iz vlade.
Isti izvor navodi da je stav premijera Spajića isti kao stav njegovog "Pokreta Evropa sad" (PES), koji je u srijedu saopštio da neće podržati takav zakon.
Istovremeno, iz nevladine organizacije Centar za demokratsku tranziciju (CDT) saopšteno je da želje dijela Vlade zvuče kao spremanje lova na vještice.
“Godina je 2024. u Crnoj Gori, a kada slušamo šta želi dio vlade, zvuči kao da smo se vratili u srednji vijek – sprema se “lov na vještice”. Predlog koji zagovara "Za budućnost Crne Gore " je antievropski i retrogradni, i jasno da je njegova namjera gušenje slobodne misli, progon neistomišljenika i etiketiranje civilnog društva kao stranih agenata i državnih neprijatelja”, rekla je Milena Gvozdenović iz Centra za demokratsku tranziciju za Glas Amerike i ocijenila da je “ovako nešto tipično za autokratije, a ne demokratstka i evropska društva”.
Ona je rekla da nevladine organizacije u Crnoj Gori godinama rade na jačanju demokratije, promovišući vrijednosti kao što su transparentnost, ljudska prava i odgovornost institucija.
“Ova inicijativa ne samo da ignoriše naš doprinos, već nas pokušava diskreditovati i udaljiti od evropskih praksi, koje prepoznaju važnost nevladinog sektora i podržavaju njegov rad kroz međunarodnu saradnju i donacije”, rekla je Gvozdenović.
Ona je podsjetila da se u Crnoj Gori “pamte slučajevi kampanja protiv pojedinaca iz civilnog sektora, kao i da se znao dovoditi u pitanje legitimitet određenih NVO, a “dobijali su i etikete “izdajnika” ili “sorošoida”.
“Međutim, kada neko želi da posegne za zakonom kako bi se obračunao sa kritikama i glasom NVO-a, onda ovaj problem dobija nove dimenzije. Crna Gora, kao zemlja kandidatkinja za članstvo u EU, koja je dobila i pozitivan Izvještaj o ispunjenosti privremenih mjerila (IBAR), mora svoje zakonodavstvo i prakse usklađivati sa evropskom pravnom tekovinom, a ova inicijativa je direktno suprotstavljena toj obavezi”, rekla je.
Prema njenoj ocjeni, “posvećenost Evropskoj uniji i predlozi koje EU jasno osuđuje ne mogu ići zajedno”.
“Podsjećamo da je najavljeni zakon inspirisan zakonodavstvima iz zemalja poput Rusije, Gruzije, Kirgistana i Mađarske. Evropska unija je u više navrata osudila ovakve inicijative, a Evropski parlament je u rezoluciji posvećenoj gruzijskom zakonu pozvao na povlačenje ove štetne legislative ukazujući da je „targetiranje organizacija civilnog društva i nezavisnih medija uopšte, a posebno ovaj predloženi zakon, nesumnjivo u suprotnosti i nepomirljivi sa normama i vrijednostima Evropske unije, kao i sa bilo kakvim težnjama za članstvo u EU”, rekla je.
Gvozdenović je zaključila da je “jasno da bi ovaj zakon imao negativne posljedice kako po kredibilitet Crne Gore na međunarodnoj sceni, tako i po naše evropske aspiracije".
Nova srpska demokratija (NSD), bliska predsjedniku Srbije Aleksandru Vučiću, u srijedu je najavila da će inicirati usvajanje zakona o stranim agentima, tvrdeći bez dokaza da “strane agenture pod plaštom NVO pokušavaju da utiču na unutrašnju i spoljnu politiku Crne Gore”.
„Političke organizacije su zakonom obavezane da svoje finansije učine javnim i kontrolu istih vrši nadležna Državna revizorska institucija (DRI), a to nije slučaj sa ovim agenturama koje zloupotrebljavaju naziv NVO dok im se u budžet nesmetano ubrizgavaju injekcije od milion dolara na redovnoj osnovi“, navodi se u saopštenju NSD i dodaje da u Crnoj Gori samo zbog nedostatka adekvatnog zakona, postoje ne jedna, nego više NVO koje funkcionišu izvan i iznad zakona…
Stranka aktuelnog predsjednika Skupštine Andrije Mandića navela je kako “te agenture podmeću, lažu i vode veoma preciznu kampanju za potrebe stranog naručioca za koga rade“.
„Kako su im puna usta tuđih finansija i uticaja, krajnje je vrijeme da građani Crne Gore imaju uvid i u njihove i da se takve agencije jasno odvoje od stvarnih NVO koje za cilj imaju poboljšanje kvaliteta života građana, te da ih nazovemo pravim imenom – agentima stranog uticaja u Crnoj Gori“, poručili su iz Nove srpske demokratije.
Uslijedila je oštra osuda dijela javnosti i negativan stav političkih partija, ukljućujući i vladajuće Demokrate i PES koji su rekli da neće podržati takav zakon.
Iz Kluba poslanika PES-a saopšteno je agenciji MINA da je politici koju baštini ta partija strano svako ograničavanje javne misli i retorika koja sadrži recidive represivnih političkih režima.
“Kao dokazani demokratski orjentisani političari, stojimo čvrsto na svojim stavima da PES isključivo baštini tekovine koje predstavljaju EU standard demokratije i slobode misli i jasnu opredijeljenost članstvu u NATO”, rekli su u PES-a i dodali da “shodno tome neće dozvoliti bilo kakvo ometanje kursa liberalne političke tradicije Evrope i EU”.
Najavu NSD-a osudila je i najjača opoziciona Demokratska partija socijalista (DPS), ocjenujući je "direktnim anti-evropskmi činom koji će Crnu Goru neminovno zaustaviti na putu ka članstvu u Evropskoj uniji".
"U praksi se dešava ono na šta je Demokratska partija socijalista ukazivala od momenta konstituisanja ove vlade - bilo je samo pitanje vremena kada ćemo na svojoj koži osjetiti diktaturu koja se sprovodi u zemljama poput Rusije, Kirgistana ili Gruzije. Sporno zakonsko rješenje omogućiće vlastima targetiranje organizacija civilnog društva i nezavisnih medija, odnosno uvođenje praksi autoritarnih režima, gušenje slobodne misli, progon neistomišljenika i etiketiranje civilnog društva kao stranih agenata i državnih neprijatelja”, rekli su i dodali da upravo ovakav 'ruski zakon' Moskva koristi da stigmatizuje nezavisne medije, organizacije i pojedince koji su kritični prema Kremlju.
