Amerika ne može da se vrati na Balkan, jer ga nikada nije ni napustila, izjavio je zamjenik pomoćnika državnog sekretara Sjedinjenih Američkih Država (SAD) Metju Palmer u Budvi, na To Be Secure Forumu (2B S Forum) koji se održava uoči prve godišnjice članstva Crne Gore u NATO savezu.
Ovaj, osmi po redu, samit otvoren je u Budvi, sa političko-bezbjednosnom situacijom na Zapadnom Balkanu kao centralnom temom. Na konferenciji je učestvovalo preko 400 učesnika iz država Jugoistočne Evrope, EU i SAD.
Obraćajući se prisutnima, Palmer je dodao: “Nastavićemo da pružamo podršku kako bi se unaprijedile ključne ekonomske i demokratske reforme, osnažili vladavinu prava, borili se protiv korupcije, organizovanog kriminala i terorizma, unaprijedili bezbjednost na granicama, i protivili se onima koji žele da poremete ove procese. Kremlj je sve otvoreniji u svojim aspiracijama. Ekstremistički glasovi su nasilni i puni mržnje, pokušavaju da sprovode svoje sebične agende.”
Govoreći o dosezima integracija država regiona ponaosob, Palmer smatra da je rješenje u pregovorima sa Grčkom o sporu oko imena Makedonije bliže nego ikada:
„SAD će učinit sve što je u njenoj moći da podrži i jednu i drugu stranu u postizanju sporazuma. Nakon toga, očekuje se da Makedonija brzo krene ka članstvu u NATO razgovorima o pristupanju i region će, zahvaljujući tome, biti prosperitetniji i sigurniji“.
U Bosni i Hercegovini (BiH), dodaje američki zvaničnik, ima dosta izazova.
„Brine nas intenziviranje nacionalističke retorike, a neki vodeći političari sprovode manevre kako bi održali postojeće stanje. Nesposobnost i neuspjeh lidera odvlači BiH sa puta evropskih integracija. Što se tiče bezbjednosti, SAD zajedno s saveznicima želi da podrži NATO aspiracije BiH“, naglasio je Palmer.
Pomoćnik državnog sekretara SAD podsjeća da je Evropska komisija uz Crnu Goru imenovala i Srbiju kao predvodnika evropskih integracija. Dodaje da ogroman značaj za region ima normalizacija odnosa Kosova i Srbije.
„Srbija čini velike korake ka evropskim integracijama. I Kosovo napreduje, to je mlada demokratija, Priština ostvaruje značajan napredak u borbi protiv organizovanog kriminala i korupcije, a nedavno su ratifikovali i Sporazum sa Crnom Gorom o demarkaciji granica. Kako Kosovo bude napredovalo u borbi protiv korupcije, nadamo se da će njegovi građani moći da putuju u EU bez viza“, rekao je.
Predsjednik Kosova Hašim Tači, koji je učestvovao na skupu u Budvi, kazao je novinarima da se raduje novom sporazumu Kosova i Srbije o pomirenju i normalizaciji odnosa, koji će omogućiti uspostavljanje evropskih odnosa dvije zemlje i koji će potvrditi evropsku perspektivu cijelog regiona.
„Nadam se da će i vlasti u Beogradu imati pozitivan stav o tome, jer za Kosovo nema alternative dijalogu, i radujemo se sporazumu koji će otvoriti Kosovu put da postane član UN, i uzajamnog priznanja Kosova i Srbije. Bez izgradnje evropskih odnosa među susjednim zemljama Zapadnog Balkana, EU nas neće primiti kao članice“, kaže Tači koji očekuje nastavak pregovora Prištine i Beograda narednog mjeseca.
Među zemljama regiona, Crna Gora predvodi proces evropskih integracija. Od 33 poglavlja, otvoreno je 30, a tri su privremeno zatvorena. Palmer naglašava da Podgorica sad treba da se fokusira na iskorjenjivanje organizovanog kriminala i jačanje ekonomije, a pomenuo je i nedavni napad na novinarku Vijesti Oliveru Lakić.
„Slobodni mediji su osnova demokratije“, poručio je Palmer.
I predsjednik Crne Gore Milo Đukanović je govorio Na 2B S Forumu, kao prvom skupu na kojem je učestvovao od preuzimanja čelne državne funkcije.
“Za Zapadni Balkan (ZB) integracija je isto što i stabilnost”, ocijenio je, ali i dodao da je evropska i evroatlantska perspektiva Zapadnog Balkana zamagljenija nego početkom ovog vijeka.
Do usporavanja integracija i pada euro-entuzijazma, prema riječima Đukanovića, dolazi iz nekoliko razloga, počev od dugotrajuće priče Evropske Unije (EU) o zamoru od proširenja, te činjenice da nije mnogo urađeno od planiranog na Zapadnom Balkanu.
“Od Dejtonske konferencije kada je obnovljen mir na Zapadnom Balkanu, a od tada su prošle 23 godine, učinci nas ne mogu ispuniti zadovoljstvom. Tri ključna pitanja su ostala otvorena do danas: pitanja BiH, Makedonije i odnosa Srbije i Kosova. To, uz poruke o zamoru EU, podstaklo je i treći faktor gubitka evroentuzijazma na Zapadnom Balkanu, a to je miješanje trećih strana. Nije to po prvi put u istoriji, imamo sa tim puno iskustva na Balkanu, ali i oni imaju iskustva sa nama.
I oni znaju da su korijeni evroatlantskih vrijednosti na Zapadnom Balkanu veoma nedostatni i zato oni koji žele da danas skrenu društvo Zapadnog Balkana sa evroatlantskog koridora poigravaju sa tim emocijama i izvjesnim nepovjerenjem koje postoji u javnosti Zapadnog Balkana oko dostižnosti naših evropskih i evroatlantskih ciljeva”, konstatuje Đukanović i dodaje da takav opis stanja ne smije biti izgovor za odustajanje regiona od evropskih i evroatlantskih integracija, ali da one moraju biti podržane sa svih evropskih adresa.
