Predsjednik Sjedinjenih Država Joe Biden potpisao je u utorak uredbu kojom se proširuje opseg vanrednih mjera u vezi sa regionom Zapadnog Balkana, proglašenih odlukom iz 2001. godine.
Biden je uredbom između ostalog naložio da se sankconiše bilo koja osoba za koju Sekretarijat za finansije, u konsultaciji sa State Departmentom, utvrdi da je "odgovorna ili da je saučesnik, direktno ili indirektno angažovana u akcijama ili politici koje prijete miru, bezbjednosti, stabilnosti ili teritorijalnom integritetu bilo kog područja ili države na Zapadnom Balkanu i podrivaju demokratski procesi i institucije u regionu".
Kaznenim mjerama bi bile obuhvaćene i osobe koje su odgovorne za "ozbiljno kršenje ljudskih prava i koje su umešane u korupciju u regionu, uključujući pronevjeru javnih sredstava, otuđenje privatne imovine za ličnu korist ili u političke svrhe i mito".
"Sjedinjene Države još nisu najavile nikakve nove sankcije pod ovom uredbom, ali ovaj nam alat omogućuje rješavanje najnužnijih prijetnji stabilnosti i demokratskim institucijama u budućnosti ", odgovoreno je iz State Departmenta na upit Glasa Amerike
Uredba, kako je saopšteno iz Bijele kuće, takođe omogućava da se sankcionišu akteri koji su umiješani u "kršenje ili akcije kojim se opstruiše ili ugrožava primjena bilo kog sporazuma o regionalnoj bezbjednosti, miru, saradnji ili međusobnom priznanju, okvira ili mehanizma povezanog sa Zapadnim Balkanom".
To, prema novoj uredbi, obuhvata i Prespanski sporazum iz 2018. godine i Međunarodni mehanizam za krivične sudove, koji je nasljednik Haškog tribunala.
Osobama, sankcionisanim po Bidenovoj uredbi, biće blokirana sva imovina u Sjedinjenim Državama, dok će američkim državljanima bilo zabranjeno da obavljaju transakcije sa njima. Takođe će im biti "zabranjeno da ulaze u Sjedinjene Države ili dobiju američku vizu", navodi se u saopštenju Bijele kuće.
Dodaje se da će Sekretarijat za finansije, u saradnji sa State Departmentom, nastaviti da ažurira listu pojedinaca koji podliježu sankcijama prema uredbi.
U uredbi se takođe pojašnjava da Zapadni Balkan "obuhvata teritoriju bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije i Republike Albanije".
Biden je u uredbi naveo da situacija "na teritoriji bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije i Republike Albanije (Zapadni Balkan) tokom poslednje dvije decenije - uključujući podrivanje poslijeratnih sporazuma i institucija posle raspada bivše SFRJ, kao i rasprostranjenu koruciju u raznim vladama i institucijama na Zapadnom Balkanu - sprječava napredak ka efikasnoj i demokratskoj upravi i punoj integraciji u transatlantske institucije i da zbog toga predstavlja neuobičajenu i vanrednu prijetnju po nacionalnu bezbjednost i spoljnu politiku Sjedinjenih Država".
Bijela kuća je povodom Bidenove uredbe saopštila i da je "obezbjeđenje sigurnosti i političke stabilnosti regiona Zapadnog Balkana" u skladu sa riješenošću administracije da promoviše ključne američke bezbjednosne interese, uključujući i zaštitu demokratskih institucija".
Uredbu je pojasnio i američki državni sekretar Antony Blinken.
"Sjedinjene Države prepoznaju da korupcija prijeti ekonomskoj pravednosti, globalnim naporima protiv siromaštva i razvoja te samoj demokraciji. Korupcija bilo gdje izravno šteti vanjskoj politici, nacionalnoj sigurnosti i ekonomskom zdravlju Sjedinjenih Država i naših partnera i saveznika.", navedeno je u Blinkenovom saopštenju.
Uredba se odnosi i na nepoštivanje odluka Rezidualnog mehanizma za ratne zločine u Hagu, a "predviđa sankcije protiv osoba čije djelovanje destabilizira regiju potkopavanjem demokratskih institucija i vladavine zakona ili kršenjem ljudskih prava"
Prvobitnu uredbu o vanrednim mjerama povezanim sa regionom Zapadnog Balkana, koja je na snazi još od 26. juna 2001. godine, donio je tadašnji američki predsednik George Bush junior.
On je tada potpisao izvršnu uredbu broj 13219 prema zakonu o suočavanju sa neuobičajenim i velikim prijetnjama po nacionalnu bezbjednost i spoljnu politiku SAD koju u ovom slučaju predstavljaju akcije ljudi koji se bave, pomažu, sponzorišu ili podržavaju ekstremističko nasilje u bivšoj Republici Makedoniji (koja je sada Republika Severna Makedonija) i drugim dijelovima regiona Zapadnog Balkana, ili delima koja se odnose na opstrukciju sprovođenja Dejtonskog sporazuma u Bosni ili rezolucije Savjeta bezbjednosti UN 1244 od 10. juna 1999. na Kosovu.
Predsjednik Bush je tu uredbu dopunio u onoj koja nosi broj 13304, od 28. maja 2003. godine, kako bi preduzeo dodatne korake u vezi sa djelima koja se odnose na opstrukciju sprovođenja Ohridskog sporazuma iz 2001, u vezi sa Makedonijom.
Važenje uredbe produžavali su i prethodni američki predsjednici, a neimenovani zvaničnik Bijele kuće rekao je za Glas Amerike da se u novoj uredbi koju je potpisao Bajden "eksplicitno pojašnjava da je Albanija dio Zapadnog Balkana".
"Prethodne uredbe nisu isključivale Albaniju, ali jednostavno nisu definisale region Zapadnog Balkana", pojasnio je zvaničnik.
Povodom Bidenove uredbe oglasio se i američki državni sekretar Antony Blinken koji je u saopštenju ponovio da su SAD riješene da osiguraju stabilnost i bezbjednost Zapadnog Balkana, što bi omogućilo državama u regionu "da ispune svoj potencijal kao slobodne i prosperitetne demokratije".
"Korupcija nanosi direktnu štetu spoljnoj politici, nacionalnoj bezbjednosti i ekonomskom zdravlju SAD i naših saveznika i partnera. Zato smo riješeni da promovišemo odgovornost i da se borimo protiv nekažnjivosti onih koji su umiješani u značajnu korupciju na Zapadnom Balkanu i širom svijeta", naglasio je Blinken.
"Naša posvećenost promovisanju demokratije, transparentnosti i odgovornosti širom Zapadnog Balkana je čvrsta i u skladu sa standardima koje države u regionu moraju da ispune da bi postigle svoj cilj da napreduju na evropskom putu", zaključio je Blinken.
