Nacionalna laboratorija Lawrence Livermore (LLNL) objavila je da je upotrijebila najveći laser na svijetu da bi prvi put proizvela fuzionu reakciju koja ponavlja proces kojim se sunce napaja energijom, i proizvela više energije nego što je potrošeno u proizvodnji - što je već decenijama cilj naučnika.
Pristalice opisju nuklearnu fuziju kao čisti, obilan i bezbjedan izvor energije koji će jednog dana omogućiti čovječanstvu da prestane da zavisi od zavisnosti od uglja, sirove nafte, prirodnog gasa, i drugih goriva koja pokreću globalnu klimatsku krizu.
Sekretarijat za energetiku je opisao postizanje nuklearne fuzije kao "veliki naučni proboj", koji će voditi ka "napretku u nacionalnoj odbrani i budućnosti čiste energije."
Međutim, biće potrebno još mnogo vremena prije nego što fuzija postane održiva na industrijskom nivou, kako bi se obezbjeđivala električna energija za domaćinstva i poslovne prostore.
„Ima još značajnih prepreka, ne samo u nauci nego i tehnologiji”, navela je na konferenciji za novinare Kim Budil, direktorica LLNL-a.
Eksperti za klimu, međutim, upozoravaju da svijet ne može da čeka toliko dugo da smanji emisiju štetnih gasova, i ograniči najgore posljedice globalnog zagrevanja.
"Sveti gral" nauke
Izveštaj Financial Timesa tokom vikenda, u kojem je najavljena vijest o nuklearnoj fuziji, izazvao veliko uzbuđenje u naučnoj zajednici.
Prema pisanju britanskog dnevnika, istraživači u Nacionalnoj laboratoriji Lorens Livermor (LLNL) u Kaliforniji prvi put su uspeli da proizvedu "neto dobitak energije" iz nuklearne fuzije, što znači da se u procesu reakcije proizvodi više energije nego što je upotrebljeno da se aktivira.
Ako se ovo dostignuće potvrdi "to je istinski veliki proboj što je nevjerovatno uzbudljivo", izjavio je fizičar Jeremy Chittenden iz Imperijalnog koledža u Londonu.
„To dokazuje da dugo željeni cilj, 'sveti gral' fuzije, zaista može da se ostvari”, rekao je on.
Nulearne elektrane širom svijeta koriste fisiju - cijepanje jezgra teških atoma - za proizvodnju energije. Fuzija, s druge strane, kombinuje dva laka atoma vodonika da bi se formirao jedan teži atom helijuma, pri čemu se otpušta velika količina energije.
To je proces koji se odvija i unutar zvijezda, među kojima je i naše Sunce.
Na Zemlji, fuzione reakcije mogu da se izazovu zagrijavanjem vodonika do ekstremnih temperatura unutar specijalizovanih uređaja.
Istraživači u LLNL-u koriste ogromno Nacionalno postrojenje za sagorijevanje - 192 ultra-moćna lasera uperena ka cilindru veličine naprstka, ispunjenog vodonikom.
Prema pisanju Financial Timesa, naučnici Nacionalne laboratorije Lawrence Livermore proizveli su oko 2,5 megadžula energije u reakciji nuklearne fuzije, ili oko 120 procenata od 2,1 megadžula koliko su upotrijebili laseri da pokrenu reakciju.
Rezultat bi bio konačan dokaz principa fizike koje su prije više decenija definisali istraživači fuzije. Bio ti to „uspjeh za nauku”, kaže Tony Roulstone, predavač na univerzitetu Cambrige.
Kao i kod fisije, tokom procesa fuzije se ne otpušta ugljenik, ali fuzija ima i mnoge druge prednosti - ne predstavlja rizik od nuklearne katastrofe i proizvodi mnogo manje radioaktivnog otpada.
Međutim, predstoji dug put prije nego što fuzija postane dostupna na industrijskom nivou.
„Da bi fuzija postala izvor energije moraćemo da dodatno povećamo dobitak energije”, upozorava Chittenden.
„Također ćemo morati da nađemo način da postignemo isti efekat mnogo češće i jeftinije prije nego što bude realno da se prenese u elektrane”, dodaje on.
Taj proces bi mogao da potraje još 20 do 30 godina, izjavio je za AFP Erik Lefebvre, menadžer projekta u Francuskoj komisiji za atomsku energiju.
Eksperti za klimu, međutim, upozoravaju da svijet ne može da čeka toliko dugo da smanji emisiju štetnih gasova, i ograniči najgore posljedice globalnog zagrijevanja.
Drugi projekti nuklearne fuzije su takođe u razvoju širom svijeta, uključujući i veliki međunarodni projekat poznat pod nazivom ITER koji se trenutno gradi u Francuskoj.
Umjesto lasera, ITER će koristiti tehniku poznatu kao magnetno ograničenje, gdje će se uskovitlana masa vodonične plazme spajati unutar velike komore.
