Islamski fundamentalizam u Evropi: transatlantske perspektive--naziv je današnje panel diskusije održane u Centru za transatlantske odnose univerziteta Johns Hopkins u Washingtonu. Panelisti su bili trojica stručnjaka za pitanje terorizma i autori knjiga o al-Qaidi u Evropi i ratu protiv terorizma, kako u Evropi tako i Sjedinjenim državama. Panel diskusiju pratila Amra Alirejsović.
Islamski fundamentalizam u Evropi je fenomen koji je u fazama rastao u protekle dvije decenije, složili su se učesnici panela.
Lorenzo Vidino, autor knjige Al Qaida u Evropi: Novo poprište za međunarodni jihad, je predstavio svoje viđenje tih faza. Prva je, po njegovom mišljenju, bila 80-tih godina, kada su se militanti sa srednjeg istoka naselili u Evropi koju su iskoristili samo kao bazu za svoje operacije jihada na srednjem istoku. Evropa dakle, tada nije bila meta, meta su bili nevjernički režimi sjeverne Afrike i srednjeg istoka, kaže gospodin Vidino. On navodi da se meta nakon 80-tih godina promijenila s dolaskom na scenu Osame bin Ladena, koji je počeo ciljati evropske zemlje, uglavnom zbog njihove vanjske politike. Sada smo u trećoj fazi, kaže gospodin Vidino, navodeći da se sada radi o fazi decentralizacije al-Qaide.
On objašnjava da sada postoji veći broj spontanih i nezavisnih grupa u Evropi koje izvode autonomne planove,kao što je bio bombaški napad u Londonu. To je sada već drugi ili treća generacija imigranata,od kojih je većina došla iz ruralnih područja, koji sada imaju pasoše zemalja Evropske unije i koje je mnogo teže otkriti, kaže Lorenzo Vidino. Mnogi evropski jihadisti, kaže on, sebe vide kao dio rata vjernosti--to je za njih globalan problem, oni razmišljaju globalno, ali djeluju lokalno. Mnogi od njih su svoje znanje stekli putem interneta i tzv.chat grupa, kao što je holandska Hofstadt grupa.
Jedan od razloga tog problema, prema mišljenju gospodina Vidina je siromaštvo, jer ako su manjine marginalizirane u istom društvu u kojem su rođene, oni će se okrenuti radikalizmu, mišljenje je Lorenza Vidina. Neki od mlađih generacija muslimana u Evropi su reperi, koriste marijuanu i piju alkohol, i u isto vrijeme gledaju video poruke bin Ladena na skupim mobitelima--to je ta antagonistička ili protu-kultura. Međutim dolazi i do pozitivnog trenda u Evropi, a to je moderna interpretacija islama, kaže Lorenzo Vidino.
Francis Fukuyama se slaže da je islamski fundamentalizam proizvod modernizacije, i da je, kako kaže, cyber islam fenomen masovne komunikacije. On skreće pažnju na problem identiteta i otuđivanja. On se slaže s tezom gospodina Vidina da se radi o drugoj generaciji ljudi uhvaćenih u prostor između kultura. Modernizacija, kaže gospodin Fukuyama, dovodi do konfuzije po pitanju identiteta. Amerikanci tu neće biti osobito od pomoći, te će se Evropljani s tim problemom morati nositi sami, osobito u zemljama kao što su Holandija i Francuska. Moramo shvatiti da dolazi do osnovnog sukoba kultura. Multikulturalnost, osobito u Holandiji, je neuspjeh i mora doći do prilagođavnaja kako od strane manjina, tako i od strane većine. Ova debata se trebala održati prije 25 godina, jer se do sada umnogome radikalizirala, kaže Francis Fukuyama.
Daniel Benjamin, ko-autor knjige Naredni napad; neuspjeh rata protiv terorizma i strategija da se to ispravi, kaže da se muslimani u Evropi nisu asimilirali na isti način kao, na primjer, Jevreji. Sve dok Evropa bude prihvatala jeftinu imigrantsku radnu snagu, imaće ovaj veliki problem, kaže gospodin Benjamin, dodajući da Evropa nije uspjela primijeniti multikulturalnost. Mladi muslimani u Evropi još uvijek tragaju za identitetom i još uvijek nemaju osjećaj da je Evropa njihova, kaže Daniel Benjamin. Narastajuća islamofobija u Evropi je ogroman problem, jer veći dio lokalnog stanovništva smatra da Muslimanima nije mjesto u njihovom društvu i ne smatram da će problem biti išta bolji, kaže gospodin Benjamin.
VOA: Panelisti su zamoljeni da za Glas Amerike lomentiraju navode, koji u posljednje vrijeme stižu iz Evrope, o takozvanim bijelim muslimanima u Bosni i Hedrcegovini, koje lako regrutiraju grupe kao što je al-Qaida.
Ono što smo mogli vidjeti u posljednjih 10-15 godina, počevši s ratom u BiH, je prisutnost manjeg broja stranaca, dobrotvornih i drugih organizacija koji su uspostavili svoje urede u Bosni, Albaniji, na Kosovu, s većinom fondova koji su stizali iz Saudijske Arabije i drugih zaljevskih zemalja. Džamije koje su podignute imaju veoma različitu intepretaciju islama od onoga koji se prakticira u Bosni ili Albaniji. Koliko znam, oni nisu bili pretjerano uspješni. Lokalno stanovništvo odbija takvu intepretaciju islama,ali uvijek naravno postoje izuzeci. Novac često igra veliku ulogu,osobito u siromašnim područjima, kao i onima s velikom stopom nezaposlenosti. Stoga je novac kojeg donose ti stranci veoma atraktivan elemenat. Medjutim, imamo mali broj onih koji su prihvatili ovu radikalnu intepretaciju islama. Oni naravno, sa stajališta sigurnosti, predstavljaju prijetnju-- u novembru je u Sarajevu raspuštena ćelija koju su sačinjavali državljani BiH, kako oni koji su živjeli u zemlji, tako i oni koji su živjeli u skandinavskim zemaljama, odnosno Danskoj i Švedskoj. Veoma mladi, 16-17 godina, jedan od njih je vodio web stranicu regrutirajući pobunjenike za odlazak u Irak, i regrutirajući uglavnom mlade Bosance iz dijaspore u Skandinaviji. Oni bi lako putovali, ne bi ih bilo lako otkriti, ali ipak mislim da je to veoma mali problem, s obzirom na njihov broj, kaže vezano za BiH, Lorenzo Vidino.
Daniel Benjmanin dodaje da ne vjeruje da pitanje islamskog radikalizma može biti veći problem u Albaniji, koja se uspješno drži dalje od tog problema. On dodaje da su evropski zvaničnici za provođenje zakona više zabrinuti za preobraćenike iz zapadne Evrope, nego za istočno-Evropljane.
VOA: Interesantno je spomenuti da su panel diskusiji prisustovali i članovi diplomatskog kora, odnosno predstavnici ambasada Holandije i Britanije, kao i austrijska ambasadorica u Sjedinjenim državama Eva Nowotny, koja je rekla da je razlika između muslimanski zajednica u Evropi i Sjedinjenim državama to da oni u Evropi ostaju vezani za svoje matične zemlje. Tokom ljeta možete vidjeti kolone koje se kroz zemlje bivše Jugoslavije kreću ka Turskoj, navodi primjer gosdpođa Nowotny. Ona ipak ističe da Evropska unija razvija učinkovite zajedničke mehanizme asimilacije manjina i navodi da je Austrija još sredinom 19-og vijeka priznala islam kao jednu od zvaničnih religija u zemlji.
