U Sjedinjenim Američkim Državama, pritisak sa visoke pozicije predsjednika Joe Bidena kojim primorava sve kompanije sa više od 100 zaposlenih da zahtijevaju od radnika da se vakcinišu ili podvrgnu redovnom testiranju, obilježen je u sudskim sporovima.
Širom Evrope ove nedelje rasplamsali su se protesti, neki nasilni, pošto su vlade više zemalja najavile da će primjeniti strože mjere za borbu protiv bolesti, uključujući i mnoge mjere koje ograničavaju mogućnost nevakcinisanih ljudi da aktivno učestvuju u javnom životu.
Širom svijeta, zemlje su raznim mjerama odgovorile na kontinuirano prisustvo COVID19 - sada skoro dvije godine nakon što je prvi put otkriven - od opšte obavezne vakcinacije za sve osobe koje ispunjavaju uslove do ciljanijih zahteva za osobe koje su posebno ugrožene, kao što je zdravstveni radnici.
Mnoštvo vakcina, varljiv procenat vakcincije
Prema Resursnom centru za koronavirus Univerziteta Džons Hopkins, dato je je skoro 7,5 milijardi doza vakcine otkako su cjepiva postala dostupna. Te doze nisu ravnomjerno raspoređene širom svijeta - većinu vakcina kupile su bogate zemlje, poput Sjedinjenih Država i većeg dijela Evrope.
Čini se da to navodi na zaključak da bi Evropa i Sjeverna Amerika trebalo da su dobro zaštićene od zimskog talasa virusa, ali čak i među zemljama u kojima ima pregršt vakcina, procenat populacije koja je odlučila da se vakciniše protiv COVID19 oštro varira.
Prema podacima koje je prikupio Univerzitet Džons Hopkins, samo 59,7 odsto američke javnosti je potpuno vakcinisano, u poređenju sa 76,9 odsto u Kanadi i 50,4 odsto u Meksiku. U Evropi, prihvatanje vakcina uveliko varira, od 86,9 odsto u Portugalu do samo 12,6 odsto u Armeniji.
U centralnoj Evropi, broj slučajeva zaraze je u porastu u Njemačkoj i Danskoj, gdje je stopa vakcinacije 68,1 odsto, odnosno 76,4 odsto. Obje zemlje su znatno iznad globalnog prosjeka u procentu vakcinisanih, što ukazuje da se bolest i dalje može brzo širiti, čak i tamo gdje su stope vakcinacije relativno visoke.
Ovo navodi lidere širom svijeta koji traže načine da primoraju više ljudi da se vakcinišu, sa različitim uspjehom.
Različiti pristupi vakcinaciji
Nekoliko zemalja — Indonezija, Mikronezija i Turkmenistan — primjenile su opšti zahtjev da svi odrasli dobiju vakcinu.
Austrija je ove nedelje postala prva evropska zemlja koja je objavila da će vakcinacija biti obavezna, odnosno da će svi odrasli morati da se vakcinišu od februara. Saopštenje je uslijedilo pošto je vlada najavila da će uvesti četvrto nacionalno zatvaranje kako bi smanjila širenje virusa, što je izazvalo proteste širom zemlje.
Mnoge druge zemlje zauzele su manje ekstenzivan pristup, vezujući status vakcinacije sa pravom na rad i učešće u javnim aktivnostima, uključujući odlaske u restorane, koncerte i druge događaje.
Uz druge evropske zemlje koje su najavile stroža ograničenja u pogledu onoga što nevakcinisani mogu da urade, kao i šira ograničenja javnog života uopšte, protesti su izbili ove nedelje u Holandiji, Belgiji, Njemačkoj i Hrvatskoj, između ostalih.
Mnoge evropske zemlje usvojile su sistem certifikata kojim se ograničava pristup javnim mjestima ljudima koji ne mogu da pokažu dokaz o vakcinaciji ili o nedavnom oporavku od COVID19.
Državni službenici suočeni sa zahtjevima
Među najčešćim mjerama koje se preduzimaju širom svijeta je zahtjev da se državni službenici vakcinišu kako bi ostali na svom radnom mjestu. Pored SAD, zemlje sa zahtjevom da se radnici u javnom sektoru vakcinišu su Kanada, Kostarika, Danska, Fidži, Mađarska, Italija, Letonija, Rusija, Saudijska Arabija, Tunis, Turska i Ukrajina.
Od njih, mnogi su dodali istu obavezu za radnike u privatnom sektoru u cjelini; drugi su ograničili zahtjev na radnike u privatnom sektoru koji rade sa mušterijama.
Neke zemlje, među njima Danska, Francuska, Liban, Maroko i Holandija, imaju ograničenu obaveznu vakcinaciju za zdravstvene radnike, ali su nevakcinisanima uvele ograničenja na aktivnosti.
Otpor vakcinaciji u SAD
U Sjedinjenim Državama, pokušaj predsjednika Bajdena da zahtjeva od privatnih kompanija sa više od 100 zaposlenih vakcinaciju ili testiranje je u limbu. Prijedlog, koji bi stupio na snagu u januaru, uticao bi na oko 84 miliona američkih radnika, povrh postojeće obavezne vakcinacije zdravstvenih radnika, federalnih službenika i kontraktora američke vojske.
Međutim, pritisak predsjednika demokrate naišao je na odbijanje republikanskih političara širom zemlje. Više republikanskih državnih tužilaca podnijelo je tužbe za blokadu stupanja na snagu ove obaveze. Federalni sudija je odložio važenje obaveze i spriječio njeno sprovođenje.
Slučajevi su objedinjeni pred Šestim okružnim apelacionim sudom SAD u Sinsinatiju, gdje Bidenova administracija traži da se ukine odlaganje važenja obaveze.
Perspektiva - Vrhovni sud
Brajan Din Abramson, vanredni profesor prava u vezi sa vakcinama na Međunarodnom univerzitetu Floride, rekao je za Glas Amerike da je sudbina obaveze i dalje nejasna.
Prema Abramsonu, Uprava za bezbjednost i zdravlje na radu, biro u okviru Odeljenja za rad koji je izradio obavezu, ostavila je sebe otvorenom za niz izazova. Na primjer, tvrdi se da je nova obaveza neophodna kako bi se zaštitili radnici od opasne bolesti, ali istovremeno tvrdi da zdravstveni radnici mogu da nastave da poštuju standard koji je uveden ranije ove godine i koji je znatno manje strog.
Bez obzira na njegovu sudbinu u 6. okrugu, rekao je Abramson, slučaj će vjerovatno ići na najviši sud u zemlji.
"Ono što ja mislim da je prilično neizbježno je da će ovo prilično brzo stići do Vrhovnog suda SAD", rekao je on. "I mislim da bismo mogli da vidimo da Vrhovni sud ovo primi, ima neku vrstu ubrzane rasprave i donese odluku prije kraja godine".
