Uz izbore na državnom nivou koji se održavaju za samo pola godine, Savezna kancelarija za zaštitu ustava (BfV) želi da se sud složi kako bi čitavu stranku mogli da stave pod nadzor. U petak je sud naložio BfV-u da odloži nadzor dok ne bude donijeta odluka o stranačkom osporavanju takvog nadzora.
Ako se sudovi slože da je proglašavanje AfD-a prijetnjom po demokratiju opravdano, BfV bi mogla da pojača nadzor nad strankom i njenim članovima, kao i da prisluškuje stranačke komunikacije i regrutuje doušnike.
Zvaničnici AfD-a kažu da je taj potez antidemokratski i "skandalozan" pokušaj uticaja na javno mnijenje o stranci uoči više saveznih i regionalnih izbora i da bi podrilo njenu sposobnost da se ravnopravno sa rivalima takmiči na biralištima.
Ali političari iz drugih partija kažu da je nadzor potreban.
"Koncept demokratije koja se brani znači imenovanje i borba protiv protivnika osnovnog slobodnog demokratskog poretka", kaže Volker Ullrich, portparol za unutrašnje poslove u CSU, bavarskoj sestrinskoj stranci hrišćanskih demokrata kancelarke Angele Merkel.
Poslanik Zelene stranke Konstantin von Notz rekao je za DW: "Iz svoje istorije znamo da čak i u demokratiji neprijatelji vladavine zakona mogu biti izabrani", a zatim "eliminisati demokratiju i vladavinu zakona".
Ako BfV uspije da obezbjedi odobrenje suda, to bi predstavljalo istorijski potez.
AfD ne bi bila prva njemačka politička stranka koja se našla pod formalnim režimom nadzora - ta "titula" pripada ljevičarskoj stranci Die Linke (Ljevica), koja je nadgledana od 2007. do 2014. zbog sumnji u ekstremizam - ali ovo bi bio prvi put od Drugog svjetskog rata da se glavna parlamentarna opoziciona stranka u Njemačkoj zvanično smatra ekstremnom.
Njemački obavještajni zvaničnici kažu da im ne preostaje ništa drugo nego da ciljaju na AfD, tvrdeći da se od osnivanja 2013. godine kao evroskeptična i antiimigrantska stranka pomjerila dalje ka krajnjoj desnici.
Monitoring uticaja "Krila"
Veliki dio brige BfV-a fokusiran je na rastući uticaj Flugela ("Krila"), frakcije unutar AfD-a koja je formalno rasformirana prošle godine, ali za čije bivše pripadnike vladini zvaničnici i analitičari kažu da nastavljaju da djeluju i čiji se domet i uticaj šire.
Odluka BfV-a da cilja AfD donijeta je nakon jednogodišnje istrage koja je proizvela izvještaj od 1.000 stranica. Studiju su sproveli agenti BfV, pravnici i akademski stručnjaci za ekstremizam, koji su ispitivali govore, emisije i objave na društvenim mrežama 302 lidera i zvaničnika AfD-a.
Prema listu Spiegel, koji je dobio kopiju izvještaja, u njemu se zaključuje da AfD ima sumnjiv odnos prema demokratiji i da zanemaruje ljudska prava.
Podsticanje mržnje prema muslimanima i imigrantima truje političku klimu u zemlji i rizikuje da iznjedri nasilje, kažu autori izvještaja.
Značajan dio stranke, kaže se u izvještaju, "pokušava da probudi ili ojača temeljno odbacivanje njemačke vlade i svih ostalih partija i njihovih predstavnika".
Autori izvještaja takođe brinu da "neprekidno izrugivanje i prezir prema demokratskom poretku i političkim protivnicima stranke" nosi rizik da bude pokrenuta ona vrstu političkog nasilja viđenog u januaru u Washingtonu, kada Trumpove pristalice iz sivih grupa na ivicama, uključujući pokret zavjere QAnon, jurišali na Capitol SAD u pokušaju da poremete kongresnu potvrdu izbora Joea Bidena za predsjednika.
Autori izvještaja istakli su kako je njemačkoj Bundestag bio meta u avgustu kada se nekoliko stotina demonstranata popelo preko ograda koje opasavaju nacionalni parlament i potrčalo prema ulazu, dok su neki su mahali "Reichsflaggeom" - crnom, bijelom i crvenom zastavom Njemačkog carstva, koje su kasnije preuzeli njemački nacisti. Policija je tada potisnula gomilu.
Iako je AfD bilježi nagli pad u anketama od početka pandemije koronavirusa - stranka je prošlog mjeseca bila na samo devet odsto podrške - zvaničnici kažu da su nasilni desničarski ekstremisti, ujedinjeni u svom protivljenju onome što nazivaju nelegitimnom ograničavanju sloboda, dobijaju podsticaj usljed pandemije koronavirusa i jačaju svoju mobilizaciju oko antivladinih zavjereničkih narativa.
"Udvostručujemo naše posmatranje grupa i pojedinaca koji su na spiskovima za nadgledanje i za dodavanje na spiskove - posebno nakon juriša na Kongres SAD", rekao je njemački obavještajni zvaničnik za Glas Amerike prošlog mjeseca. BfV nadgleda regionalne ogranke AfD-a već nekoliko mjeseci.
Prema istraživačima, Njemačka je dom velikog dijela evropskih pristalica zavjereničkog pokreta QAnon, čiji pobornici vjeruju da je bivši predsjednik SAD Donald Trump vodio tajni rat protiv elitnih satanista i pedofila u vladi, biznisu i medijima. Primjećeno je i da se zastave QAnon, koje su bile izložene 6. januara u Washingtonu takođe vijore i na protestima u Njemačkoj.
Njemački obavještajni službenici takođe su oglasili uzbunu zbog umnožavanja veza između AfD-a i drugih grupa koje su smatrali ekstremističkim, uključujući i antiizbjeglički "Jedan procenat".
