Od prvog potvrđenog slučaja COVID-a-19, koji je kineski grad Vuhan doveo u centar pažnje svjetske javnosti u decembru 2019. godine, istraživači koji pokušavaju da otkriju kako i gdje je nastao virus koji, izaziva potencijalno smrtonosnu bolest, koncentrisali su se na Kinu.
Najbliži poznati rođak patogena, ima 96 odsto identičan genom, a radi se o još jednom obliku koronavirusa, koji je otkriven početkom 2020. u južnoj kineskoj pokrajini Junan.
Međutim, nekoliko nedavnih studija pronašlo je više virusa koji su skoro podjednako slični SARS-CoV-2 kao i taj iz Junana, ali dalje južno, u Kambodži i na Tajlandu.
Virusolozi u nedavnoj misiji u Vuhanu, koje je Svjetska zdravstvena organizacija (WHO) poslala da ispitaju porijeklo COVID-19, takođe smatraju da bi u sljedećoj fazi istraživanja Jugoistočna Azija trebalo da se doda u oblasti od interesa.
Njihov savjet je da se prate slijepi miševi. Neke vrste tih letećih sisara su dobro poznati rezervoari oblika iz porodice koronavirusa i vodeći kandidati kao izvor SARS-CoV-2.
Slijepi miševi
Naučnici su već identifikovali više od 100 oblika koronavirusa povezanih sa SARS-om širom Kine, kaže Peter Daszak, jedan od virusologa, učesnika misije u Kini.
"Međutim, nismo obavili dovoljno istraživanja u Mjanmaru, Laosu i Vijetnamu, da bismo zaista mogli da kažemo da ih nema čak i više u tim zemljama", kaže Daszak za Glas Amerike i dodaje:
"Kada na mapi obilježite gdje žive slijepi miševi koji prenose ove viruse, onda počnete da primjećujete da u tim zemljama na južnoj kineskoj granici ima još više vrsta slijepih miševa, i vjerovatno više vrsta virusa. Dakle, postoji mogućnost da je virus u stvari nastao u pokrajini Junan, ali moja najbolja procjena je da moramo da ispitamo Mjanmar, Laos, Vijetnam, pa čak i dalje južnije - cjelokupan region Jugoistočne Azije kao potencijalno žarište."
Kina je odbila da preda originalne podatke o najranijim COVID pacijentima. I bez toga, dodaje Daszak, kineski naučnici i delegacija WHO složili su se da je put kojim je SARS-CoV-2 najvjerovatnije stigao do ljudi bio od slijepih miševa preko neke vrste uzgajane divlje životinje, koja je poslužila kao prenosilac.
Početkom prošle godine naučnici iz Kine i Australije prijavili su da su otkrili viruse koji su više od 90 odsto identični SARS-CoV-2 u malajskim pangolinima (ljuskavim mravojedima) - koji bi mogli da budu potencijalni prenosnik, jer ih ljudi love zbog njihovih krljušti i mesa. Ti pangolini se inače krijumčare u južnu Kinu iz Jugoistočne Azije.
Nekoliko mjeseci kasnije, naučnici su otkrili pretke virusa SARS-CoV-2 u slijepim miševima potkovičarima, koji su prikupljeni u Kambodži i zamrznuti više od deceniju ranije. U svojim izvještajima, naveli su da otkriće "nagovještava da virusi u srodstvu sa SARS-CoV-2 žive na mnogo većoj georgafskoj površini nego što se prethodno mislilo i da Jugoistočna Azija predstavlja ključnu oblast koju treba razmotriti u potrazi za porijeklom SARS-CoV-2, koja je i dalje u toku".
A u februaru, naučnici na Tajlandu takođe su pronašli viruse koji su veoma slični SARS-CoV-2 u koloniji slijepih miševa nedaleko od Bangkoka, kao i antitijela efikasna protiv samog virusa SARS-CoV-2 u prokrijumčarenom pangolinu, kojeg su zaplijenile tajlandske vlasti na jugu zemlje, u blizini granice s Malezijom.
Rođaci virusa
Supaporn Wacharapluesadee, virusologinja Zdravstveno-naučnog centra za zarazne bolesti tajlandskog Crvenog krsta na Univerzitetu Čulalongkorn u Bangkoku, koja je učestvovala u posljednjoj studiji, nazvala ju je "važnim otkrićem u potrazi za porijeklom SARS-CoV-2".
Ona je naglasila da bi potraga za porijeklom COVID-a trebalo da vodi gdje god da žive slijepi miševi koji u sebi imaju najbližeg rođaka virusa.
"Na primjer, ukoliko pronađemo virus sličan SARS-CoV-2 u potkovičarima u Kini, to znači da ukoliko pronađete potkovičare u drugim zemljama, virus onda potencijalno može da se pronađe i u drugim zemljama", rekla je Wacharapluesadee za Glas Amerike.
Kako bi se dodatno priližili originalnom izboru virusa SARS-CoV-2, lovci na virus traže genom koji mu je još sličniji nego 96 odsto koliko je to oblik iz Junana od prošle godine. Oblici pronađeni na Tajlandu i u Kambodži kreću se u sličnosti od 91 do 93 odsto.
Međutim, s obzirom na gustinu naseljenosti i ogroman broj različitih vrsta slijepih miševa u Jugoistočnoj Aziji, tim koji je pronašao rođaka SARS-CoV-2 na Tajlandu navodi da je taj region možda "vjerovatnije žarište takvih virusa" nego Kina i da je vrijedan dodatne pažnje.
Chee Wah Tan, visoki istraživač na Medicinskom fakultetu Spingapurskog univerziteta Duke-National i još jedan član tima, smatra da bi potraga trebalo da obuhvati slijepe miševe u toj oblasti, ali i moguće prenosnike.
"Oblici virusa pronađeni na Tajlandu i u Kambodži mogli mogli bi da budu preci ili nešto slično precima virusa SARS-COVID-2", rekao je Tan za Glas Amerike i dodao:
"Zato bi možda više istraživanja trebalo da se obavi u ovoj oblasti, da vidimo da li možemo da identifikujemo prenosnika koji u sebi ima virus sa 99,9 odsto sličnim genomom virusu SARS-COVID-2".
Potraga
Taj rad je već počeo.
Peter Daszak, predsjednik američke neprofitne organizacije EcoHeath Alliance, koja se bori protiv prijetnje novih bolesti koje prenose životinje, izjavio je da grupa tek počinje da prati rad u Laosu, Mjanmaru i Vijetnamu - koji se svi graniče sa Kinom - kako bi pronašla naznake virusa SARS-CoV-2 u slijepim miševima. Slične stvari rade u Maleziji i na Tajlandu već nekoliko godina, baš kao što to rade i lokalni naučnici u tim zemljama i drugde.
Daszak se nada da će Peking pojačati praćenje i testiranje poljoprivrednih dobara sa divljim životinjama i pijaca sa svoje strane granice na jugu Kine, na šta je uslovno pristao. On se takođe nada saradnji sa lokalnom policijom da bi se testirale životinje koje zaplijene od ilegalnih krijumčara, koji prelaze granice u toj oblasti.
Daszak ne očekuje brze odgovore na pitanje gdje je nastao SARS-CoV-2 i kako je prešao na ljude. Kako kaže, potraga za porijeklom SARS virusa trajala je skoro pet godina, a naučnici i dalje nisu sigurni odakle je potekla ebola, više od četiri decenije pošto je prvi put otkrivena u Africi.
Potraga za tim odgovorima je mnogo više od akademske. Praćenjem traga virusa SARS-CoV-2, naučnici se nadaju da otkriju druge viruse kod životinja i put kojim bi najvjerovatnije mogli da izazovu narednu pandemiju, što bi im pomoglo da to spriječe.
"Na neki način slično je kao kada osujetite terorističku ćeliju", kaže Daszak i zaključuje: "Kada čujete glasine o terorističkom napadu, ne čekate da se napad dogodi, nego krenete u akciju da osujetite mrežu i da je uništite. To je ono što mi moramo da uradimo s pandemijama."
