1903 godine, Kitty Hawk je bilo malo ribarsko mjesto na atlanatskoj obali. 17.decembra te iste godine se desilo nešto što je obilježilo istoriju i promijenilo čitav svijet. Oni koji su se tog dana okupili na pješčanim dinama Kitty Hawka su odmah znali da su svjedočili nečemu što je prevazišlo znanstvenu znatiželju. Novinar Glasa Amerike Valer Gergely se ovom prilikom osvrće na stotu godišnjicu avijacije.
17. decembra 1903 godine Wilbur i Orville Wright uveli su svijet u doba avijacije prvim uspješnim letom. Avion kojim su poletjeli poznat je pod imenom ”Wright Flayer.“ On je bio proizvod četiri godine rada i istraživanja od strane braće, započet 1899 godine. Peter Jakab, glavni kustos avio i svemirskog muzeja u Washington DC-ju, kaže da je ranije iskustvo braće u proizvodnji bicikla bilo dragocjeno.
JAKAB: Jedna od kritičnih stvari koju su braća Wright razumjela bila je važnost kontrole i balansiranja aviona. Ukoliko pomislite na bicikl, radi se o potpuno nestabilnoj mašini koja se u potpunosti može kontrolirati.
Braća Wright su odrasla u srednjeameričkoj državi Ohio. Nedostajalo im je tehničko obrazovanje, premda su bili obdareni prirodnim instiktom za inovatorstvo.
JAKAB: Oni su razumjeli da avion ne predstavlja samo jedan izum, već da se radi o više izuma koji zajedno djeluju. Avion je morao imati dobar par krila, dobar pogonski sistem, sistem kontrole, čak je i pilot bio dio sistema.
1880 godine, evropski inovatori su već eksperimentisali sa jedrilicama. Braća Wright su se počeli ozbiljno baviti proučavanjem letenja nakon fatalnog obrušavanja njemačkog pionira Otta Lilienthala. Wilbur i Orwill su prva istraživanja iskorisitli kao kamen temeljac za izgradnju pogonskog aviona. Do 1903 izgledalo je da su otklonjnei svi tehnički problemi, a do jeseni su se zaputili do mjesta Kitty Hawk na obali Sjeverne Caroline, gdje je izgledalo da je vjetar odličan za prvi mogući let. Do sredine decembra mjeseca te godine, bili su spremni za polijetanje. Avion Wright Flayer je bio naparvljen od drveta i pamučnog tekstila i imao je mali motor na benzin od 12 konjskih snaga.
JAKAB: 17. decembra su izveli njihov prvi istorijski let. Trajao je samo 12 sekundi, a preletjeli su samo 120 fita, premda je to bio istinski let.Tog dana su poletjeli još tri puta. Posljednji let je bio vrlo značajan. Trajao je 59 sekundi , te su preletjeli 825 fita. Zaista su dokazali da je avion pokretan vlastitom snagom, da je let bio samoodrživ, potpuno kontroliran i da se radi o pravom letu.
U vrijeme dok se širila vijest o njihovom prvom letu, interesovanje javnosti za njihove izume je postajalo sve veće. 1908 godine putovali su u Francusku, gdje su pokazali svoj avion. Deset godina kasnije Wright Flayer je smješten u Znanstveni muzej u Londonu. Vraćen je u Sjedinjene Države 1948 godine te je i danas dio stalne postavke avio i svemirskog muzeja u Washington DC-ju. Kako bi se obilježila stota godišnjica njihovog uspjeha, planirani su brojni događaji. Jedan od njih je ponovno izvođenje prvog leta u mjestu Kill Devil Hills gdje je smješten Memorijalni centar braće Wright u Sjevernoj Karolini. Peter Jakab smatra da su braća Wright jedni od onih ljudi koji su oblikovali istoriju.
JAKAB: Sjetite se, u samo 66 godina, kada je čovjek kročio na Mjesec, ljudi su ukoračili u drugi svijet. Tako da se radi o kratkom vremenskom periodu kada se razvila tehnologija. Ne radi se samo o mogućnosti letenja, već i razvoja kominikacione tehnologije, našeg razumijevanja svijeta , kulturnog utjecaja zbog mogućnosti da se brzo prelaze velike udaljenosti, što je značajno promijenilo način na koji mi razumijemo jedni druge.Avion nije samo tehnološki trijumf, već je zaista promijnio svijet.
