CERN uskoro počinje novi krug eksperimenata
Najveći sudarač čestica na svijetu– Veliki hadronski sudarač (Large Hadron Collider, LHC), koji se nalazi pri Evropskoj organizaciji za nuklearna istraživanja, CERN, sprema se razbijati atome jače nego ikad prije.
Nakon trogodišnjeg prekida usljed planiranog održavanja (Long shotdown 2 ili LS2), nadogradnje i odgađanja zbog pandemije, Veliki hadronski sudarač priprema se za svoje treće i najmoćnije eksperimentalno razdoblje. Ako svi početni testovi i provjere prođu dobro, naučnici će započeti eksperimente u junu i polako se povećavati na punu snagu sudarača do kraja jula.
U ovoj turi rada, naučnici se nadaju da će pomoću LHC-a pokušati doznati više o neutrinima, subatomskim česticama koje imaju veze s tamnom materijom, misterioznom tvari koja nema interakciju sa svjetlošću, ali se procjenjuje da čini oko 85% materije u univerzumu.
Na CERN-u je u testu postignut i novi rekord: postignuta je energija sudara 6.8 triliona elektronvolti (6.8 TeV) i uskoro počinju nova istraživanja i ciklus od četiri godine eksperimentiranja (Run3). Naučnici se nadaju da će postići i energiju od 13.6 TeV.
Nove osobine stare čestice: Fermilab i W bozon
W bozon – čestica detektovana na CERN-u 1984. godine, nosilac je slabe nuklearne sile. Slaba nuklearna sila je jedna od četiri temeljne sile prirode. Sa svojim „rođakom“, Z bozonom, W bozon je uključen u većinu vrsta nuklearnih reakcija, uključujući fuziju koja pokreće Sunce. Nedavno su naučnici s američkog laboratorija Fermilab u eksperimentu CDF II dobili podatke koji pokazuju kako bi masa ove čestice mogla biti veća nego što se to mislilo. Šta ovo znači?
CDF eksperiment je prikupljao podatke do 2011. i sda to više ne radi, međutim, naučnici još uvijek analiziraju te podatke. Upravo se iz ovih zaostalih podataka tog završenog eksperimenta došlo do neobičnog otkrića. Ovaj nalaz bi mogao upućivati na to da treba miožda nešto mijenjati sa Standarnim odelom, teorijom koaj opisuje do sad poznate subatomske čestice i kommbinuje kvantnu mehaniku, specijalnu relativnost i simetriju prirode kako bi objasnila i predvidjela ponašanje elektromagnetskih, jakih nuklearnih i slabih nuklearnih sila.
„Treba čekati nove eksperimentalne rezultate od D0 experimenta, ATLAS, CMS, LHCb da bi se definitivno moglo reći je li ovaj CDF II rezultat uistinu znak neke nove fizike iznad Standardnog Modela, kao možda kompozitnosti Higgsova bozona, ili postojanja težih bozona W', Z' ili supersimetričnih čestica“, kaže za Glas Amerike dr. Daniel Denegri, fizičar s CERN-a.
Dakle, ovo neobično odstupanje u mjerenju još uvijek ne pokazuju kako treba mijenjati fiziku, nego upućuje na dodatne eksperimente.
Sunce u najvećoj rezoluciji
Za kraj, nedavno je Evropska svemirska agencija - ESA objavila sliku Sunca u do sada najvećoj rezulociji, od 83 megapiksela.
Snimljena je 7. marta 2022. godine s pola puta između Zemlje i Sunca, sa nekih 75 miliona kilometara kamerom na letjelici Solar Orbiter Evropske svemirske agencije. Sastoji se od 25 pojedinačnih slika, a korištene su specijalne kamere kako bi se uhvatila i Sunčeva korona.
