Rezolucija o Srebrenici na dnevnom redu Generalne skupštine UN-a 23. maja

FILE - United Nations Secretary-General Antonio Guterres addresses the 74th session of the United Nations General Assembly at UN headquarters, Sept. 24, 2019.

Generalna skupština Ujedinjenih nacija razmatraće prijedlog rezolucije o Srebrenici i izjasniti se o nacrtu tog dokumenta u četvrtak 23. maja, rečeno je Glasu Amerike u svjetskoj organizaciji.

Zasjedanje će biti održano u 10 časova po američkom, odnosno 16 sati po srednjeevropskom vremenu..

Kako je precizirano Glasu Amerike u Ujedinjenim nacijama, za usvajanje nacrta rezolucije potrebna je prosta većina članica Generalne skupštine – što uobičajeno iznosi 97 država od 193, koliko ih ukupno ima.

Izvori Glasa Amerike nisu mogli da potvrde da je, usljed diplomatske inicijative Sjedinjenih Država, odlagano zasjedanje Generalne skupštine - koja u intervalu od 2. maja nije bila ni zakazivana.

U vezi sa crnogorskim amandmanima na nacrt dokumenta, Glasu Amerike je rečeno da je prijedlog stigao malo kasnije u procesu, ali da su u toku pokušaji da se Crnoj Gori izađe u susret.

"U vezi su sa jasnijim/eksplicitnijim određenjem da su sudske presude u vezi sa genocidom donate protiv pojedinaca, a ne etničkih grupa ili država", rečeno je Glasu Amerike u Ujedinjenim nacijama.

Ministarstvo spoljnih poslova saopštilo je u ponedjeljak da je predlagačima uputilo amandmane na prijedlog rezolucije o genocidu u Srebrenici.

Kada je riječ o nacrtu teksta dokumenta u koji je Glas Amerike imao uvid – izmjene, koje su predložile države tokom konsultacija, trebalo bi da budu unijete u pasuse preambule, dok bi glavni pasusi trebalo da ostanu nepromijenjeni.

Također, za Glas Amerike je precizirano da bi u konačnoj verziji nacrta rezolucije trebalo da se nađe odrednica da se 2025. obilježava trideseta godišnjica genocida u Srebrenici.

"U kojoj je izgubljeno najmanje 8.372 života, hiljade su raseljenje, a porodice i zajednice uništene", navedeno je u prijedlogu teksta u koji je Glas Amerike imao uvid.

Rezolucijom o Srebrenici 11. juli bio bi proglašen Međunarodnim danom sjećanja na genocid počinjen nad Bošnjacima u tom području tokom rata na prostoru BiH od 1992. do 1995.

U vezi sa tom temom u Briselu se oglasio Peter Stano, predstavnik za medije Evropske unije, ukazavši na, kako je rekao, jasan stav.

"Koji o tom užasnom događaju ponavljamo svakog jula. Neupitno je da je u Srebrenici počinjen genocid. Ne smije biti negiranja ili relativizacije genocida u Srebrenici. To nije stvar mišljenja - već se radi o odluci međunarodnih pravosudnih institucija - Međunarodnog suda za ratne zločine i Međunarodnog suda pravde. Veoma je jasno, 2007. ukazano da je u Srebrenici počinjen genocid. To svi moraju da prihvate i poštuju. Za strane koje to dovode u sumnju - nema mjesta u Evropi", poručio je Stano u Briselu.

Zvanični Beograd, uprkos postojanju više presuda međunarodnih sudova kojima je potvrđeno da je u Srebrenici 1995. počinjen genocid nad Bošnjacima to ne priznaje i karakteriše događaj kao zločin masovnih razmjera.

Predsjednik Vučić posljednji put je o poziciji Srbije govorio u ponedjeljak nakon sastanka sa komesarom za proširenje Evropske unije Oliverom Varheljijem.

"Pružiću im odgovor kakav zaslužuju, mnogo će boleti glava one koji to rade u New Yorku, a nas bole srce i duša", izjavio je Vučić u ponedjeljak.

Do debate i glasanja države članice Generalne skupštine imaju priliku da ulažu amandmane na predloženi tekst - koji su inicirale Njemačka i Ruanda.

Period uoči njihovog izjašnjavaja obilježile su konsultacije u sjedištu UN, aktivno lobiranje njenih zagovarača i protivnika, kao i oštri istupi kritičara u kojima su prednjačili ruski, srpski i predstavnici bosanskohercegovačkog entiteta - Republike Srpske (RS).

U nedavnom intervjuu za Glas Amerike David Simon, direktor Programa za studije genocida na Univerzitetu Yale, nastojanje da se o nacrtu rezolucije raspravlja i glasa označio je kao simboličan potez - zasnovan na odavno potvrđenim činjenicama vezanim za događaje iz jula 1995.

"Na akterima je da je smjeste u okvir koji odgovara njihovim interesima. Vidim je kao korak ka pomirenju - jer bi značila simbolično prihvatanje da su događaji u Srebrenici predstavljali genocid - što je bio predmet više presuda međunarodnih sudova. Jasno je da pojedini političari ovaj trenutak pokušavaju da iskoriste kao sredstvo za zaoštravanje tenzija. Da li je, međutim - to odgovornost rezolucije ili političara…. Ne bih se saglasio da rezolucija sama po sebi podstiče napetosti", izjavio je Simon.

Predloženi tekst, u koji je Glas Amerike imao uvid, ne pominje nikakav vid odgovornosti bilo kog naroda ili države već, između ostalog, poziva na bezrezervnu osudu poricanja genocida u Srebrenici. Također, osuđuje postupke koji veličaju osuđenike za ratne zločine, zločine protiv čovječnosti i genocid, uključujući i odgovorne za genocid u Srebrenici.

Međunarodni sud pravde u Hagu, presudom iz 2007. donetom po tužbi BiH protiv Savezne Republike Jugoslavije (SRJ), utvrdio je odgovornost Srbije, koja - prema mišljenju suda - nije spriječila i kaznila zločin genocida u Srebrenici jula 1995, dok su istom presudom direktnim izvršiocima genocida označeni vojska i policija Republike Srpske (RS).

Tom presudom masovna ubistva više od 8.000 građana bošnjačke nacionalnosti u BiH definisana su kao genocid i utvrđeno da tadašnje vlasti u Beogradu nisu počinile, učestvovale, niti podsticale izvršenje genocida tokom rata u BiH od 1992. do 1995.

Na doživotni zatvor osuđeni su nekadašnji predsjednik RS Radovan Karadžić i bivši komandant Vojske RS Ratko Mladić.

Rezolucije Generalne skupštine Ujedinjenih nacija nisu obavezujuće, ali se tumači da imaju političku težinu i odražavaju stavove članica tog tijela o pitanju ili temi u vezi sa kojom su usvojene.

U radu na tekstu pomogla je Margaret Besheer, izvještačica Glasa Amerike iz Ujedinjenih nacija.