Ali postoje jasne razlike između prirode i potencijalnih posljedica današnje bezbjednosne prijetnje i one od prije skoro deceniju — kada je Islamska država, koja je kontrolisala velike dijelove Iraka i Sirije, izazvala terorističke napade u kojima su ubijene stotine u Evropi, kažu zvaničnici i analitičari.
Ako se rat Izraela i Hamasa produži i proširi, dodaju neki, Evropa bi mogla da se suoči sa nekoliko potencijalnih posljedica koje prevazilaze ekstremističko nasilje, potencijalno politički slabljenje Evrope, postavljanje novih zahtjeva da podrži Ukrajinu u ratu protiv Rusije, i jačanje ekstremno desničarskih stranaka.
„Slično je što je povećana svijest o prijetnji u evropskim zemljama“, rekla je Gezin Veber, ekspertkinja za evropsku bezbjednost iz Njemačkog Maršalovog fonda, o dva bliskoistočna sukoba.
„Ali napadi 2015/16. bili su napadi na zapadni liberalni stil života i frustracija protiv postojećeg sistema. Napadi koje sada vidimo više su ciljani protiv jedne grupe: Jevreja".
Francuska, u kojoj živi najviše Jevreja i muslimana u zapadnoj Evropi, zabilježila je više od 850 antisemitskih incidenata otkako je Hamas napao Izrael prošlog meseca. Druge evropske zemlje su isto registrovale porast antisemitskih incidenata, a policija je pojačala obezbjeđenje u jevrejskim školama i sinagogama.
„Osećamo antisemitizam u zraku“, rekao je za francuski radio Žerar Hanger, potpredsjednik Predstavničkog vijeća francuskih jevrejskih institucija.
Policija ispred sinagoge u Berlinu, nakon što su dva Molotovljeva koktela bačena na zgradu. Niko nije povrijeđen i nije bilo štete. 18. oktobar 2023.
U oktobru su Francuska i Belgija podigle stepen uzbune na najviši nivo nakon što su u par islamističkih napada poginule tri osobe. Prijetnje bombama dovele su do evakuacije evropskih aerodroma i turističkih mjesta. Francuska policija je prošle nedelje pucala na ženu pod velom, nakon što je navodno prijetila da će se raznijeti u stanici pariskog metroa.
Nedavna anketa francuskog medija BFMTV pokazala je da je osam od 10 Francuza zabrinuto zbog terorističkih prijetnji. Predsjednik Evropskog savjeta Šarl Mišel upozorio je na „velike bezbjednosne posljedice“ koje bi mogle „pogoršati tenzije između zajednica i podstaći ekstremizam“.
„Postoji mnogo tenzija širom Evrope, sa aktima vandalizma ili paljenjem sinagoga, prijetnjama na internetu protiv jasno određenih ciljeva —očigledno u vezi sa Hamasom i Izraelom“, rekao je Tomas Renar, direktor Međunarodnog centra za borbu protiv terorizma sa sjedištem u Hagu, u Holandiji.
„To još nije terorizam“, dodao je on. „Ali jasno je da vidimo sve više tenzija sa nasilnim incidentima“, uključujući evropske zabrane propalestinskih protesta zbog straha od nasilja.
Strah od širenja sukoba
Za razliku od niza terorističkih napada koje je organizovala Islamska država širom Evrope 2015. i 2016. godine, današnja prijetnja dolazi od „izolovanih pojedinaca“ iz Evrope, kaže Renar, a ne od povratnika iz Iraka ili Sirije sa namjerama da izvrše napad.
Francuski Generalni direktorat za unutrašnju bezbjednost, ili obavještajna agencija DGSI, došla je do istog zaključka, navodi radio Frans-Info. Današnji radikali su sve mlađi i „nisu nužno povezani sa terorističkom organizacijom“, objavio je ovaj radio, pozivajući se na interni dokument agencije. Dodaje se da zabrinutost izazivaju ljudi koji su nedavno pušteni iz zatvora koji su služili kazne za terorističke akte.
Međutim, prema pisanju lista Mond, francuske obavještajne službe nisu zabilježile povećanu prijetnju od strane radikalnih islamista zbog rata između Izraela i Hamasa. Ljudi koji su se pridružili propalestinskim protestima u Francuskoj posljednjih nedelja, navodi se, nosili su zastave i slogane Palestinaca - a ne zelene zastave Hamasa ili crne zastave Islamske države, iako su neki navodno primijećeni na demonstracijama u Londonu.
„Globalne džihadističke grupe imaju svoje planove koji nisu nužno isti kao što ima Hamas“, rekao je Renar. „Čak i ako postoji neka solidarnost, na kraju krajeva, ove grupe se ne slažu oko svojih osnovnih ciljeva. Hamas je nacionalistička grupa. Islamska država i Al Kaida su globalne grupe sa potpuno različitim agendama, strategijama i pristupima".
Ali stvari bi se mogle promijeniti ako se sukob produži i širi.
„Slike mrtve muslimanske djece će dalje služiti propagandi Islamske države i Al Kaide“, rekao je Renar.
Drugi analitičari smatraju da je Evropa politički oslabljena. Evropska unija je ponudila nejedinstveni odgovor na rat Izraela i Hamasa, trošeći sate na samitu prošlog mjeseca prije nego što je pristala na pozive na humanitarne „pauze“ kako bi se omogućila pomoć u Gazi. Neki smatraju da bi podjele među državama članicama oko podrške Izraelu i naklonosti prema Palestincima mogle imati dugoročne posljedice.
„Prijetnja od terorizma i drugih oblika nasilja će se povećati“, rekao je Štefan Lene, viši saradnik za Karnegi Evropu, u nedavnoj analizi istraživačkog centra, u kojoj je takođe predvidio da će blok ojačati svoje stavove prema migracijama.
"Stranke radikalne desnice će iskoristiti situaciju i njihova nacionalistička agenda će ometati pronalaženje evropskih rješenja", naveo je Lene.
Stručnjakinja za bezbjednost Njemačkog Maršalovog fonda Veber nudi sličnu procjenu — dugotrajni sukob na Bliskom istoku mogao bi da utiče na evropske bezbjednosne procjene na druge načine.
„U scenariju u kojem SAD odlučuju da značajno smanje svoju podršku Ukrajini jer su odlučile da daju prednost konkurenciji sa Kinom i podrže Izrael, to znači da će Evropljani preuzeti značajan teret finansijske i vojne podrške Ukrajini", kaže Veber.