Uglavnom simboličan potez, kojim se prekida višedecenijska tradicija pažljivo sročenih saopštenja Bijele kuće u vezi sa ubistvima i progonima Jermena, vjerovatno će biti proslavljen među jermenskom dijasporom u Americi, ali je preduzet u vrijeme dubokih sporova Washingtona i Ankare u pogledu niza pitanja.
"Američki narod odaje poštu svim Jermenima koji su izgubili živote u genocidu koji je počeo danas, prije 106 godina. Jermenski imigranti su decenijama obogaćivali SAD na bezbrojne načine, ali nikada nisu zaboravili tragičnu istoriju. Odajemo počast njihovoj priči. Vidimo njihovu bol. Potvrđujemo istoriju. Ne radimo ovo da bi krivili bilo koga već da bi osigurali da se ono što se dogodilo nikad ne ponovi", naveo je Biden u saopštenju.
Jermenski premijer Nikol Pashinyan je u pismu Bidenu naveo da je priznanje genocida pitanja bezbjednosti Jermenije, naročito nakon prošlogodišnjih sukoba u području Nagorno Karabah.
"Jermeni širom sveta su sa velikim entuzijazmom pozdravili priznanje genocida", poručio je on.
Turska je saopštila da "u potpunosti odbacuje" odluku američkog predsjednika da masakr nad Jermenima nazove genocidom.
"Nemamo ništa da naučimo od bilo koga o našoj istoriji. Politički oportunizam je najveća izdaja mira i pravde", tvitovao je turski ministar spoljnih poslova Mevlut Cavusoglu.
"Saopštenje SAD, kojim se iskrivljuju istorijske činjenice, nikada neće biti prihvaćeno i otvoriće duboke rane koje podrivaju naše međusobno povjerenje i prijateljstvo", saopštilo je tursko Ministarstvo spoljnih poslova i dodalo da Bidenova odluka nije pravno zasnovana.
Turska prihvata činjenicu da je veliki broj Jermena poginuo u sukobima sa otomanskim snagama tokom Prvog svjetskog rata, ali osporava broj stradalih i negira da su ubistva bila sistematski planirana i da predstavljaju genocid.
Prema procjenama, trupe Otomanskog carstva su tokom Prvog svjetskog rata ubile između 1,2 i 1,5 miliona Jermena.
Biden obavijestio Erdogana
Bajden je, tokom telefonskog razgovora u petak, obavijestio turskog predsednika Recepa Tayyipa Erdogana o svojoj namjeri, saopštila je neimenovana osoba upoznata sa sadržajem razgovora.
U odvojenim saopštenjima Washingtona i Ankare poslije razgovora nije se pominjao Bidenov plan. Bijela kuća je saopštila da je Biden rekao Erdoganu da želi da poboljša odnose dvije zemlje i pronađe "efikasne načine za rješavanje sporova". Dvojica lidera saglasila su se da se sastanu tokom samita NATO-a u junu u Briselu.
Biden, koji je tokom predizborne kampanje obećao da će priznati masakr kao genocid tvrdeći da "šutnja predstavlja saučesništvo", želio je da razgovara sa Erdoganom prije saopštenja o formalnom priznanju, saopštili su neimenovani zvaničnici upoznati sa Bidenovim planom.
Erdogan i Biden su razgovarali prvi put od kako je predsjednik SAD preuzeo dužnost.
Tursko Ministarstvo spoljnih poslova u subotu je tvitovalo da "laži ne iskrivljuju samo istoriju, već oduzimaju nevine živote". Ministarstvo je objavilo imena više od 30 turskih diplomata i njihovih rođaka koje su jermenske militantne grupe ubile 1970-tih i 80-tih. Turska ističe da su tokom Prvog svjetskog rata ginuli i Jermeni i Turci.
Članovi Kongresa i američki aktivisti jermenskog porijekla tražili su da Biden objavi saopštenje na Dan sjećanja na genocid nad Jermenima ili prije toga.
Turski ministar spoljnih poslova upozorio je prošle nedjelje Bidenovu administraciju da će priznanje genocida "nanijeti štetu" odnosima SAD i Turske.