"Stav Sjedinjenih Država o tom pitanju je dugotrajan i nepokoljebljiv. To bolno poglavlje evropske istorije nikada ne smije biti negirano niti zaboravljeno", naveo je portparol State Departmenta u odgovoru na upit Glasa Amerike da prokomentariše usvajanje rezolucije i smjenu crnogorskog ministra pravde Vladimira Leposavića.
Burne reakcije opteretile su relacije Crne Gore i Srbije i područje Balkana dan nakon što je crnogorski parlament usvojio Rezoluciju kojom se zabranjuje negiranje genocida počinjenog u Srebrenici i smijenio doskorašnjeg ministra pravde Vladimira Leposavića.
Osim žustrog negodovanja dijela crnogorske javnosti koju predvodi prosrpska partija Demokratski front, kritički tonovi zbog odluke donijete u najvišem zakonodavnom tijelu Crne Gore, stižu od najviših zvaničnika i ministara Srbije i bosansko-hercegovačkog entiteta Republika Srpska.
Šta piše u Rezoluciji o Srebrenici
U Rezoluciji o Srebrenici navedeno je da se na tom području tokom rata u Bosni i Hercegovini dogodio genocid. U tekstu je navedeno da je na tlu Evrope poslije Drugog svjetskog rata, ubijeno više od 8.000 civila bošnjačke nacionalnosti.
Rezolucijom, čiji je predlagač Bošnjačka stranka Crne Gore, zabranjuje se javno negiranje postojanja ili umanjenje genocida u Srebrenici a 11. juli je proglašen Danom sjećanja na žrtve Srebrenice.
Nadležne institucije se u dokumentu pozivaju na sprovodenje istraga i procesuiranja optuženih za genocid u Srebrenici, ratne zločine i zločine protiv čovječnosti". Izraženo je i saosjećanje za sve žrtve u ratovima na prostoru bivše Jugoslavije, kao i za njihove porodice i poziva sve susjedne države da nastave da obezbjeđuju pravdu i dugoročnu podršku preživjelima.
Kao razlozi za donošenje ove rezolucije navedene su pravosnažne presude Haškog tribunala i Međunarodnog suda pravde, kojima je, kako se navodi, utvrđeno da je u Srebrenici jula 1995. godine izvršen genocid sa više od 8.000 ubijenih bošnjačkih civila, kao i na osnovu usvojenih Rezolucija u Evropskom parlamentu i Kongresu Sjedinjenih Američkih Država kojima se osuđuje genocid počinjen u Srebrenici.
U obrazloženju se navodi da usvajanjem ove rezolucije, Crna Gora kao punopravna članica NATO-a, pokazuje posvećenost evropskim i evroatlantskim vrijednostima, čime jasno potvrđuje da je lider u regionu na planu promovisanja demokratskih vrednosti, ljudskih prava i temeljnih sloboda i suživota, kao najvećih vrijednosti društva.
Reagujući na brojne kritike crnogorski premijer Zdravko Krivokapić poručio je da Demokratski front (DF) zajedno sa Demokratskom partijom socijalista, aktuelnog predsjednika Mila Đukanovića, dogovora obaranje Vlade i Skupštine Crne Gore.
"U cilju raspisivanja novih parlamentarnih izbora. Budite sigurni da su svi iz Vlade i parlamentarne većine koje Demokratski front danas optužuje za izdaju, spremni da vašu i našu pobjedu na avgustovskim izborima odbrane po cijenu svojih života. Demokratski front je bojkotom Skupštine sada i javno postao dio parlamentarne većine sa DPS", napisao je Krivokapić na društvenoj mreži Twitter.
Takođe, ukazao je da smatra da je Rezolucija o genocidu u Srebrenici bila nepotrebna, jer kako je rekao, produbljuje podjele i sukobe u društvu.
"Pored toga u Bosni i Hercegovini nije usvojena takva rezolucija. Crna Gora je već imala usvojenu deklaraciju Evropskog parlamenta o događajima u Srebrenici", poručio je Krivokapić.
Inače, Krivokapić je početkom aprila predložio smjenu ministra Leposavića zbog negiranja da je u Srebrenici jula 1995. počinjen genocid.
Demokratski front, jedan od činilaca vladajuće koalicije u Crnoj Gori objavio je da ne priznaje Rezoluciju izglasanu u crnogorskom parlamentu o Srebrenici.
Kako su ukazali lideri te političke grupacije Andrija Mandić i Milan Knežević time su Republika Srpska i srpski narod označeni kao genocidni. Takođe, prema njihovim tvrdnjama to znači ukidanje Republike Srpske.
"Taj dokument je za Crnu Goru sramniji od priznanja nezavisnosti lažne države Kosovo", poručeno je na konferenciji za medije Mandića i Kneževića.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić je u snimljenom video obraćanju potez crnogorske Skupštine i vlasti ocijenio, kako se izrazio, odlukom protiv interesa Srbije.
"Građani Srbije, narode, glavu gore, imaćemo još rezolucija i deklaracija u regionu. Sve će biti prepisane britanske rezolucije, Saveta bezbednosti i neke druge rezolucije i svi će da govore kako to nije upereno protiv srpskog naroda, a svima je jasno protiv koga su donete", ukazao je Vučić u objavi postavljenoj na profile društvene mreže Instagram.
Korak dalje otišao je aktuelni ministar policije Srbije Aleksandar Vulin – koji je zatražio da se zabrani ulazak u Srbiju onima koji su, kako je naveo, u Skupštini Crne Gore glasali za Rezoluciju o genocidu u Srebrenici.
Poslanike crnogorskog parlamenta koji su podržali rezoluciju označio je kao osobe koje su se, kako je ukazao, ispisale iz Srba, ne preciziravši u pisanoj izjavi šta to konkretno znači.
"Apsolutno neprijateljski čin", ospervacija je Milorada Dodika predsjedavajućeg predsedništva Bosne i Hercegovine i predstavnika srpskog naroda u tom tročlanom tijelu Bosne i Hercegovine.
Podsjetimo, međunarodne sudske institucije su u nekoliko navrata svojim presudama potvrdile da je nad bošnjačkim stanovništvom u Srebrenici počinjen genocid.
Međunarodni sud pravde u Hagu, presudom iz 2007. donetom po tužbi Bosne i Hercegovine protiv Savezne Republike Jugoslavije (SRJ), utvrdio je odgovornost Srbije koja prema mišljenju suda nije sprečila i kaznila zločin genocida u vezi sa događajima u Srebrenici jula 1995. godine, dok su istom presudom direktnim izvršiocima genocida označeni vojska i policija Republike Srpske (RS).
Radovan Karadžić, bivši predsjednik Republike Srpske, pravosnažno osuđen na doživotnu kaznu robije po jednoj tački optužnice 2019. proglašen je krivim za genocid u Srebrenici. Osim toga po sudskoj presudi odgovoran za progon, deportacije, prisilno premještanje stanovništva, istrijebljenje i širenje terora kao zločine protiv čovječnosti i kršenje zakona ili običaja ratovanja.
Ratko Mladić, bivši komandant Vojske Republike Srpske, 8. juna pravosnažno je osuđen na doživotnu kaznu zatvora za genocid i druga krivična djela tokom rata u Bosni i Hercegovini od 1992. do 1995. godine.
Mladić je pravosnažno proglašen krivim po deset tačaka optužnice – za učešće u genocidu u Srebrenici, progon, istrijebljenje, ubistvo, deportaciju stanovništva, prisilno premještanje stanovništva, terorisanje stanovništva, protivpravne napade na civile i uzimanje talaca.
Brojni međunarodni činioci i države učestalo upozoravaju zemlje Balkana da ne bi trebalo da negiraju ili relativizuju pravosnažne sudske presude.
Skupština Srbije usvojila je marta 2010. Deklaraciju o osudi zločina u Srebrenici. Deklaracija, koju je predložila tadašnja vladajuća koalicija koju je predvodila Demokratska stranka, poziva se na presudu Međunarodnog suda pravde, kojom je utvrđeno da je u Srebrenici jula 1995. godine izvršen genocid, i u tekstu se osuđuje zločin na način utvrđen presudom pomenutog suda, bez pominjanja termina genocid.