Kaznene mjere, koje odražavaju pogoršanje već loših odnosa Zapada sa Teheranom posljednjih mjeseci, predstavljaju najnoviji odgovor na smrtonosno suzbijanje protesta u Iranu poslije smrti mlade Iranke kurdskog porekla Mahse Amini u policijskom pritvoru u septembru.
Protesti Iranaca iz svih sfera života predstavljaju jedan od najvećih izazova vladajućoj teokratiji od Islamske revolucije 1979. Iran optužuje zapadne sile za podsticanje nemira, na koje su bezbjednosne snage reagovale smrtonosnim nasiljem.
Sjedinjene Države su u ponedjeljak sankcionisale moćnu Islamsku revolucionarnu gardu (IRGC) i njene visoke zvaničnike. Sankcije su uvedene protiv Kooperativne fondacije IRGC i petorice njenih članova odbora, zamjenika ministra obaveštajne i bezbjednosne službe Nasera Rašedija i četvorice visokih komandanata IRGC u Iranu.
Američki Sekretarijat za finansije saopštio je da se najnovijim potezom targetira"ključni ekonomski stub IRGC-a, koji finansira veliki dio režimskog brutalnog suzbijanja protesta, kao i više bezbjednosnih zvaničnika koji koordinišu represiju Teherana na nacionalnom i pokrajinskom nivou".
Washington je optužio IRGC za nastavak agresivnog suzbijanja mirnih demonstracija i istakao da je Revolucionarna garda imala "vodeću ulogu u suzbijanju protesta kroz opsežna kršenja ljudskih prava."
Iranska revolucionarna garda je uspostavljena ubrzo poslije Islamske revolucije, kako bi zaštitila šiitski sistem vladanja. Ima oko 125 hiljada pripadnika, sa vojskom, mornaricom i vazdušnim jedinicama, i komanduje Basidž vjerskom milicijom koja se često koristi u napadima.
Sekretarijat za finansije opisao je Kooperativnu fondaciju IRGC - već pod sankcijama SAD-a - kao ekonomski konglomerat koji su osnovali viši zvaničnici grupe da bi upravljali njenim investicijama u sektorima iranske ekonomije.
Sekretarijat je optužio fondaciju da je postala "izvor korupcije" i istakao da su njenim sredstvima podržane vojne operacije IRGC u inostranstvu.
"Zajedno sa našim partnerima, nastavićemo da držimo iranski režim odgovornim sve dok se oslanja na nasilje, lažna suđenja, pogubljenje demonstranata i druge načine da vrši represiju nad svojim građanima", naveo je u saopštenju podsekretar Sekretarijata za finansije zadužen za terorizam i finansijske obavještajne informacije Brian Nelson.
"Brutalna represija"
Evropska unija je uvela sankcije za više od 30 iranskih zvaničnika i organizacija, uključujući jedinice Revolucionarne garde, okrivljujući ih za "brutalno" slamanje protesta i druge povrede ljudskih prava. Ministri inostranih poslova 27 zemalja članica EU usaglasili su te mjere na sastanku u Briselu.
Sankcije su bile usmerene protiv jedinica i visokih zvaničnika IRGC širom Irana, uključujući i oblasti naseljene sunitima u kojima je nasilje države bilo intenzivno, navodi se na listi objavljenoj u zvaničnom listu EU.
Nove sankcije su uvedene za 18 osoba i 19 entiteta. Oni ne mogu da putuju u EU, a sva imovina koju imaju unutar unije može da bude zamrznuta.
Neke vlade EU i Evropski parlament jasno su ukazali da žele da se IRGC kao cjelina doda na listu terorističkih organizacija. Međutim, šef EU za spoljnu politiku Josep Borrell istakao je da se to može desiti samo ako sud u zemlji EU utvrdi da je IRGC kriv za terorizam.
Britanija je u ponedjeljak također uvela sankcije za više iranskih pojedinaca i entiteta zbog "brutalne represije" nad svojim narodom.
Sankcije su uključivale zamrzavanje imovine iranskog zamjenika generalnog tužioca Ahmada Fazelijana, za koga je Britansko ministarstvo inostranih poslova saopštilo da je odgovoran za nepravedan pravosudni sistem koji koristi smrtnu kaznu u političke svrhe.
Među ostalima koje je Britanija sankcionisala u ponedjeljak su Kijumar Hajdari, vrhovni komandant iranskih kopnenih snaga, Hosein Nedžat, zamjenik komandanta Revolucionarne garde i Basidž snaga i njihov zamjenik komandanta Salar Abnuša.
Basidž Kooperativna fondacija, povezana sa Basidž milicijom, i Kašem Rezei, zamjenik komandanta iranskih snaga za sprovođenje zakona, također su kažnjeni.
Odnosi Irana sa Zapadom pogoršali su se od kada su pregovori o oživljavanju nuklearnog sporazuma iz 2015. godine u ćorsokaku i nakon što je Teheran prošle godine počeo sa represijom nad demonstrantima. Odnosi su takođe napeti zbog iranske podrške Rusiji u Ukrajini, gdje zapadne države kažu da je Moskva koristila iranske dronove.
