Tu su i vaskularni simptomi, ali neurološki problemi, posebno teškoće s pamćenjem i kognitivnim funkcijama nakon prebolijevanja su nagnali naučnike da istraže kako virus SARS-CoV-2 i infekcija COVID-19 utječu na nervni sistem.
Tokom pandemije SARS-CoV-2 je primarno tretiran kao respiratorni virus.
„Međutim, veliki procenat pacijenata koji je imao težu kliničku sliku tokom COVID-19 izvještava o neuropsihološkim posljedicama kao što su problemi sa koncentracijom, zamagljenost u razmišljanju, anksioznost i depresija. Sve ovo je ukazivalo na to da ovaj virus ima uticaj na ćelije u našem mozgu“, govori Almir Aljović je doktorand na Univerzitetu u Minhenu koji trenutno radi na Institut za Neuroimunologiju, a inače se bavi istraživanjem interakcije imunog i nervnog sistema, te načina na koji se mozak adaptira nakon traumatskih povreda.
Prvo ozbiljno istraživanje koje je pokazalo ovu vezu je objavljeno početkom 2021. godine u naučnom časopisu Journal of Experimental Medicine. Naslov istraživanja je „Neuroinvazija ljudskog i mišijeg mozga SARS-CoV-2 virusom. „Koristeći kombinaciju humanih organoida mozga i životinjskih modela neuronaučnici su pokazali da nervne ćelije imaju ACE2 receptor koji SARS-CoV-2 virus koristi kako bi zarazio i oštetio te ćelije“, objašnjava Aljović.
ACE2 receptor na našim ćelijama služi kao svojevrsna „vrata“ virusu SARS-CoV-2 da uđe u ćelije. Pomoću svoj proteina šiljka na „koroni“, virus se kači za ovaj receptor i stapa s ćelijom, prolazeći njenu membranu. Jednom kada uđe u ćelije, virus počinje da koristi „mašineriju“ same ćelije za proizvodnju njenih proteina kako bi proizveo svoje proteine i umnažao se.
„Nakon što su pokazali da je ovaj virus sposoban da zarazi nervne ćelije, autori ovog istraživanja su odlučili provjeriti da li pacijenti koji su preminuli od COVID-19 imaju ovaj virus u mozgu. U skladu sa pretpostavkom, post-mortem analiza je pokazala da se SARS-CoV-2 nalazi u kortikalnim neuronima ovih preminulih osoba. Ovi kortikalni neuroni su zaduženi za naše misaone fukcije, što objašnjava neuropsihološke simptome kod velikog dijela osoba koji se zaraze ovim virusom“, nastavlja Aljović.
Istraživanje objavljeno u prestižnom naučnom časopisu Nature ide korak dalje u razumjevanju posljedica zaraze na naše moždane funkcije. Naučnici u ovom istraživanju su izolovali ćelije iz mozga 8 osoba koje su preminule od COVID-19 i analizirali njihov genetički profil kako bi utvrdili funkcionalno stanje ovih pacijenata prije smrti.
„Autori su uspjeli pokazati da je mozak ovih pacijenata negativno regulisan nakon zaraze i da je najsličniji mozgu osoba koje boluju od shizofrenije, depresije i poremećaja kognitivnih funkcija“, kaže Aljović.
Ovdje treba naglasiti da, pored nervnih ćelija, naš nervni sistem je sačinjen od glijalnih i rezidentnih imunih ćelija (astrocita i mikroglija). Ove ćelije imaju potpornu i regulatornu ulogu u nervnom sistemu. „Upravo ove ćelije negativno regulišu nervne ćelije u mozgu COVID-19 pacijenata“, dodalje Almir Aljović.
SARS-CoV-2 koronavirus aktivira glijalne ćelije i hiper-aktivacija ovih ćelija narušava normalne moždane funkcije. Izgled ovih glijalnih ćelija kod COVID-19 pacijenata je najsličniji pacijentima koji pate od neurodegenerativnih oboljenja kao što su npr. multipla skleroza, Alzheimerova bolest i Parkinsonova bolest.
„Uzimajući u obzir ova nova istraživanja, jako je bitno dugoročno pratiti pacijente zaražene SARS-CoV-2 viruson i razvijati terapije kako bi mogli ublažiti neurološke simptome tih osoba“, naglašava Aljović.
Ovo je još jedan od razloga za vakcinaciju, jer vakcinacija ne samo da nas štiti od teških upala pluća i hospitalizacije, ona će nas također štiti i od potencijalnih oštećenja nervnog sistema.
