Iskreno sjedenje na dvije stolice

Još uvek nema komentara predsjednika Srbije Aleksandra Vučića na poruku visokog zvaničnika State Departmenta da Srbija ne može sjediti na dvije stolice, balansirajući između Moskve i Zapada. U iščekivanju Vučićevog stava ministar odbrane Aleksandar Vulin poručio je da je ocjena Hoyt Yee-a do sada najteži javni pritisak na Srbiju.

Za sastanak predsjednika Srbije Aleksandra Vučića i zamjenika pomoćnika američkog državnog sekretara Hoyt Yee-a, koji je trajao oko sat i pol, zna se samo da je bio "apsolutno otvoren i iskren". To je ono što je rečeno novinarima u Palati "Srbija".

"Iz saopštenja će se videti šta je na sastanku govorio Yee. A šta je govorio predsednik Vučić saznaćemo ukoliko američka strana bude želela da to saopšti", rekli su iz Kabineta predsjednika Srbije, kako prenosi RTS.

Srbija ne sjedi na dvije stolice već ima jasno političko strateško opredjeljenje, a to je EU, izjavila je šefica Pregovaračkog tima za vođenje pregovora o pristupanju Srbije Evropskoj uniji Tanja Miščević. Ona smatra da je izjava zamjenika pomoćnika državnog sekretara SAD izvučena iz konteksta i protumačena drugačije.

„Naime, Hoyt Yee je takođe rekao da je njemu potpuno jasno koje je strateško opredeljenje Srbije i da je to članstvo u Evropskoj uniji i da su Sjedinjene Američke Države partner i Evropskoj uniji i Srbiji“, rekla je Miščević.

Potpuno suprotno šefici Pregovaračkog tima ministar odbrane Aleksandar Vulin je poručio da je izjava gospodina Yee-a do sada najteži javni i vrlo nediplomatski pritisak na Srbiju.

Iako je podvukao da ne zna kakav će biti odgovor predsednika Srbije Vulin je u „svoje ime“ rekao da ovo „nije izjava prijatelja i da nije izjava čoveka koji poštuje Srbiju, koji poštuje našu politiku, koji poštuje naše pravo da odlučujemo."

„Srbija će svoje odluke donositi sama, bez obzira koliko bili veliki oni koji smatraju da mogu da odlučuju umesto nas“, poručio je još Vulin.

Hoyt Brian Yee je u ponedjeljak u Beogradu na 17. Srpskom ekonomskom summitu rekao da politika balansiranja nije jasna poruka onima koji treba da odluče o tome da li da prihvate državu u svoju organizaciju ili instituciju i to ilustrovao domaćom izrekom koju je izgovorio na srpskom.

„Ne možete sedeti na dve stolice istovremeno“, izgovorio je Yee na srpskom jeziku i potom nastavio na engleskom „naročito ako su tako udaljene jedna od druge“.

„Zemlje koje žele da uđu u EU ili NATO ili bilo u koju veliku organizaciju moraju jasno da pokažu šta je njihova odluka i da to potkrijepe konkretnim koracima“, smatra visoki zvaničnik State Departmenta. On je dodao da su SAD partner Srbiji na putu ka EU.

Srbija je zatražila članstvo u Evropskoj uniji i otvorila pregovore o pridruživanju u januaru 2014. godine.

Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić,iako je najvatreniji zagovornik priključenja EU, takođe uporno razvija odnose sa Moskvom i ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom. Zvanični Beograd se oslanja na Rusiju u svojim pokušajima spriječavanja ulaska Kosova u međunarodne organizacije i institucije, dok Moskva želi da učvrsti svoje pozicije na Balkanu kao oporba širenju NATO-a.

Više puta su sa međunarodnih adresa Beogradu stizala upozorenja da će morati da slijedi vanjsku politiku EU i u dijelu koji se odnosi na Rusiju, a nerijetko se i samoj zemlji zvaničnicima spočitava da se ne zna šta je prava vanjska politika Srbije.

Posljedice balansiranja Srbije u vanjskoj politici svakako postoje i nije slučajno da visoki zvaničnici State Departmenta uopće komentiraju ovakve teme, kaže za Radio Slobodna Evropa Mladen Lišanin iz Instituta za političke studije, koji očekuje da će tonovi nakon sastanka Yee-a sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem biti ipak nešto pomirljivi nego što je bio ton u Vulinovoj ocjeni poruke američkog zvaničnika.

„Ali s druge strane, najvjerovatnije da posljedice takvih epizoda u srpskoj vanjskoj politici nisu nešto što može suštinski da naruši odnose Srbije i sa Evropskom unijom i sa Sjedinjenim Državama“, ocjenjuje Lišanin.

On kaže da postoje mnogo ozbiljniji problemi sa obje strane kada je riječ o srpsko-američkim odnosima, te da su to kod Amerikanaca likvidacija braće Bitići i slučaj paljenja američke ambasade 2008. godine, a za srpsku stranu problem je američka podrška nezavisnosti Kosova.

„A ove druge stvari su zapravo više ilustracija ili odnosa velikih sila sa jedne strane ili jednog generalno turbulentnog odnosa u sadašnjem trenutku između Srbije i SAD“, smatra Lišanin.

Zamjenik pomoćnika američkog državnog sekretara HHoyt Brian Yee je još rekao, obraćajući se na Srpskom ekonomskom summitu, da SAD ne razumeju zašto bi osoblje ruskog humanitarnog centra trebalo da dobije diplomatski imunitet što Moskva zahtijeva. Ne vidimo da će diplomatski imunitet ruskom centru pomoći Srbiji da dostigne svoje ciljeve, da se priključi EU i dostigne evropske standarde, poručio je Yee.

Mladen Lišanin kaže da mu se čini da je poruka visokog zvačnika State departmenta, prenesena Beogradu, dio standardnog diplomatskog repertoara kada je riječ o borbi za utjecaj između SAD i Rusije na Balkanu.

„Čini mi se da su takve izjave odraz generalnog stanja u odnosima velikih sila. Drugim riječima, ako bi Sjedinjene Države i Ruska federacija pronašli modus vivendi u nekim regionima, gdje su njihovi interesi zaista suštinski sukobljeni kao što je Bliski istok, onda mi se čini da bi i region Balkana bio u velikoj mjeri relaksiran i lišen kontroverzi poput ove koju je izazvala izjava Hoyt Yee-aa“, navodi Lišanin.

Gospodin Yee se sreo i sa premijerkom Srbije Anom Brnabić i ministricom građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture Zoranom Mihajlović. Iz saopćenja sa tih sastanaka nema naznaka da li je bilo razgovora o „balansiranju Srbije“.