Iznenađujuća pobjeda Donalda Trumpa na predsjedničkim izborima početkom novembra prošle godine signalizirala je određeni zaokret udesno. Slično se sada dešava u Evropi koja se suočava sa tri veoma značajna izbora - narednog tjedna u Nizozemskoj, u aprilu u Francuskoj i u septembru u Njemačkoj.
Da li će groznica neslaganja sa postojećim establišmentom u Evropi, koju kao da su nagovijestili predsjednički izbori u Sjedinjenim Državama, imati za rezultat izbor populističkih kandidata na čelne funkcije u te tri zemlje?
Geert Wilders je holandski Donald Trump. Plavokosi političar, zagovornik je izrazite anti-useljeničke politike i protivnik Evropske unije kao ekonomsko-političke asocijacije. "Stranka za slobodu" politička partija na čijem je čelu Wilders mogla bi osvojiti značajan broj mjesta u holandskom parlamentu na izborima 15. marta.
Ne samo Holandija, Francuska i Njemačka, nego i Evropska unija je na svojevrsnoj raskrsnici ističe Stephen Szabo, izvršni direktor TRANSATLANTIC ACADEMY, i objašnjava:
"Jedna je mogućnost neka vrsta desničarskog talasa, slijedom populističkih tendencija koje su podstaknute Trumpovom pobjedom i britanskim izlaskom iz Evropske unije. Druga je mogućnost preovladavanje uvjerenja da to nije pravac kojim većina birača želi ići. Zaista, otvoreno pitanje, posebno za Holandiju i Francusku."
Analitičari procjenjuju da je među glasačima dosta nezadovoljstva, i to ne samo jednosmjernog.
Guus Valk, dopisnik holandskog lista NRC HANDELSBLAD iz Washingtona o tome kaže:
"Prvo, to je nezadovoljstvo hranjeno i podsticano osjećanjem mnogih građana da u sadašnjim okolnostima njihove zemlje gube identitet, da im se oduzima država. To se odnosi na politiku prema izbjegličkoj krizi koja zaista pogađa i Holandiju i više drugih evropskih zemalja.To se odnosi i na ekonomsku krizu, takođe prisutnu u više zemalja. Mnogi Holanđani smatraju da kriza koju je izazvala Grčka nije riješena kako treba, nemaju povjerenja u politički sistem, političke stranke."
Građani mnogih evropskih država se pitaju da li je njihovo dojučerašnje okruženje okruženje kojem pripadaju, da li je njihova država još uvijek njihova. Svaki pojedinačni odgovor na takve dileme mogao bi biti ključni faktor predstojećih izbora.
Edward Joseph, analitičar INSTITUTE OF CURRENT WORLD AFFAIRS, ukazuje na dva aktuelna momenta evropske sadašnjice:
"Politika koju vodi Angela Merkel je vrlo naklonjena, nesebična prema izbjeglicama. To rezultita krupnom nelagodom među Evropljanima, glasačima. Drugi problem je globalizacija, ekonomske krize i stagnacija."
Mada mnogi Evropljani ne podržavaju politiku koju zagovoraju desničarske, populističke stranke, realna je ocjena da se donedavni evropski politički ambijent dramatično mijenja. U sadašnjim okolnostima može se desiti da se ankete o raspoloženju holanskog biračkog tijela pokažu nepouzdanim i da se i u Holandiji desi izborno iznenađenje, slično američkom. Rezultat izbora u Holandiji mogao bi biti nagovještaj smjera kojim će krenuti i političke opcije u drugim evropskim zemljama i u ukupnoj evropskoj politici.
