Linkovi

Mijenaju se odnosi Evrope i SAD-a. 5/9/02 - 2002-09-05


Odnos evropskih zemalja prema Sjedinjenim Državama nakon 11. septembra se promijenio i to od ogromnih simpatija, do opreznosti i zatim do otvorenog protivljenja američkim prijedlozima da je Irak sljedeća meta u ratu protiv terorizma. Kako iz Brisela izvještava novinar Glasa Amerike Roger Wilkinson, Evropljani strahuju da bi napad na Irak mogao utjecati na raspad koalicije protiv terorizma, potaći na još veću ljutnju Zapadnih zemalja u islamskim zemljama i usloviti da se regrutiraju novi pobornici terorizma.

Odmah nakon napada 11. septembra Evropljani su izašli na ulice svojih gradova kako bi iskazali solidarnost sa Amerikom koja je bila napadnuta. Francuski La Monde, koji se ne smatra pro-američkom novinom, objavio je naslov ”Svi smo mi Amerikanci“. Međutim, godinu dana kasnije, trans-atlantske veze su se istrošile i došlo je do neraspoloženja prema nečemu što Evropljani smatraju sve agresivnijom Amerikom. Profesor Jerome Sheridan koji se nalazi na čelu briselskog centra Univerziteta American, kaže da su mnogi Evropljani užasnuti nečim što smatraju tendencijom Bushove adminsitracije da djeluje sama i ignorira zabrinutosti ostalih zemalja.

To je upravo suprotno načinu na kojeg Evropljani posluju. Evropljani imaju mnogo suglasniju političku kulturu. Evropska Unija je u posljednjih 50 godina gajila proces konsensuza, konsultacija i ne poduzimanja nikakve akcije vezane za vanjsku politiku bez konsultacija sa svojim susjedima. Ponašanje Bushove administracije u posljednjih 6 mjeseci je upravo bilo udarac u lice svemu u šta Evropljani vjeruju, akže gospodin Sheridan.

Nijedno pitanje nije toliko alarmiralo Evropljane kao stalni razgovori u Washingtonu o potrebi zbacivanja iračkog predsjednika Sadama Huseina upotrebom vojne sile. Evropske vlade se slažu sa Sjedinjenim Državama da je Sadam Husein opasan, ali vjeruju da su u ovom momentu pod kontrolom bilo kakve iračke ambicije. Oni strahuju da bi bilo kakav preuranjeni napad na Irak samo dolio ulje na političku vatru koja već gori na Srednjem Istoku. Profesor Sheridan kaže da evropski lideri vjeruju da je rješenje izraelsko-palestinskog problema mnogo hitnije od napada na Irak: Evropljani definitivno korjen terorizma i islamskog fundamentalizma vide u izraelsko-palestinskom sukobu. I definitivno postoji mišljenje da se ništa neće promijeniti što se tiče terorizma i prijetnji s kojima se zapad suočava ukoliko se Sjedinjene Države ne uhvate u koštac s israelsko-palestinskim pitanjem. Analitičar Steven Everts iz Londonskog centra za evropske reforme, kaže da nema ništa protiv korištenja moćne vojne sile od strane Sjedinjenih Država, sve dok se ona koristi razumno. On kaže da Evropljani osjećaju da se Bushova administracija isuviše oslanja na planiranje upotrebe vojne sile u suočavanju sa svjetskim problemima, umjesto korištenja sile zajedno s diplomacijom i ekonomskom pomoći, što on naziva mekim sigurnosnim instrumentima.

Evropljani bi trebali istaknuti da je vojna sila ponekad apsolutno neophodna i da bi morali učiniti više na samoj sigurnosti. Ali u isto vrijeme to ne pomaže da se riješe neki od najistaknutijih problema s kojima se svijet danas suočava. Potrebna je mudra mješavina tvrde i meke sigurnosti. U ovom trenutku Amerika ne pruža tu mudru mješavinu, kaže Steven Everts.

U Evropi postoji široko rašireno protivljenje bilo kakvom američkom napadu na Irak--najnovija istraživanja javnog mijenja pokazuju da se 3 od 4 osobe u Njemačkoj i Francuskoj protive napadu na Irak, upravo kao i 60% Britanaca. Njemački kancelar Gerhard Schroeder kaže da njegova zemlja neće sudjelovati u jednoj takvoj akciji. Francuska insistira da se napad na Irak može opravdati samo ako ga odobri Vijeće sigurnosti UN-a. Čak i Britanija, glavni evropski saveznik Washingtona, nastoji primorati Ujedinjene narode da odrede rok za Sadama Huseina da prihvati inspektore za oružje, u nastojanju da iskoristi sve moguće opcije osim rata. Ali ako do napada i dođe, jedan od evropskih analitičara kaže da strahuje da bi Evropa mogla biti opterećena teretom očuvanja mira i obnove u oslobođenom Iraku, dok bi američke kompanije prigrabile unosne naftne ugovore.

XS
SM
MD
LG