Prije nekoliko dana navršilo se tačno 60 godina od pokretanja dobro poznatog i znamenitog Marshallovog plana, nazvanog po njegovom kreatoru, tadašnjem američkom državnom sekretaru George-u Marshallu.
Prije Drugog svjetskog rata zapadnoevropske zemlje bile su među najrazvijenijima u svijetu. Na kraju tog rata, 1945. godine Evropa je bila u ruševinama, uništene infrastructure, devastiranih ekonomija i narodima suočenim sa teškom glađu. Gospodin Marshall je 1947. godine osmislio plan kojim bi se, putem slobodne trgovinske razmjene, obnovio gotovo uništeni continent. Osnovna ideja njegovog plana bila je da, uz američku pomoć, evropske zemlje same naprave program rekonstrukcije:
”Usvojena strategija zasnivala se na povećanju trgovine i investicija, a samim time i ekonomskog rasta, uz čvršće vezivanje evropskih ekonomija za američku privredu i međusobno, između pojedinih evropskih zemalja“ - kaže Mauro De Lorenzo, istraživač pri institutu American Enterprise. On itiče činjenicu da je nivo investicija predviđen za Program ekonomskog oporavka, kako je bio oficijelni naziv Marshallovog plana, bio za 1 procenat veći od američkog bruto nacionalnog dohotka.
Protivnici tog plana su tvrdili da će troškovi tako obimnog programa ozbiljno štetiti tadašnjoj američkoj ekonomiji. Međutim, komunistički prevrat 1948. godine u Čehoslovačkoj, iza kojeg je stajao Sovjetski Savez, ”utišao“ je protivnike Marshallovog plana u Americi. Jer, kako kaže Angela Stent sa univerziteta Georgetown, jedan od glavnih političkih ciljeva američkog plana je bio da se zaustavi napredovanje komunizma u Evropi.
”U SAD je postojao strah da bi se komunizam mogao raširiti, i da bi kombinacija slabih evropskih ekonomija i privlačnost ideja komunizma mogla biti pogubna za evropsku i uopšte zapadnu sigurnost.“
Osim Sovjetskom Savezu, Marshallov plan je ponuđen kao pomoć i drugim zemljama iz sfere sovjetskog uticaja, ali je ”tovarišć” Staljin bio protiv i spriječio je moskovske istočnoevropske ”satelite“ da učestvuju u tom programu pomoći:
”Sa stanovišta Sovjeta, prihvatanje Marshallovog plana pomoći značilo bi priznavanje potrebe da im je ekonomska pomoć Amerike potrebna, odnosno da bi američki zvaničnici, prilikom posjeta Sovjetskom Savezu, realno vidjeli kakva je zaista ekonomska i politička situacija u Sovjetskom Savezu“ - kaže gospođa Stent i ističe da su za javnost Sovjeti taj plan predstavljali kao američku zavjeru da se podjarmi Evropa:
”Komunisti u zapadnoj Evropi, naročito francuski i italijanski - čije su partije bile najače u tom dijelu svijeta, imale su zadatak da nakon objave Marshallovog plana organiziraju proteste i da ga javnosti predstave kao imperijalističko nastojanje Sjedinjenih država da preuzme kontrolu nad zapadnom Evropom i potkopa suverenitet tih zemalja.”
Povijest je pokazala da je ishod bio sasvim drugačiji. 16 evropskih zemalja biolo je obuhvaćeno Marshallovim planom. Nnakon samo dvije godine provođenja plana i manje od 5 godina nakon Drugog svjetskog rata, najveći dio Evrope vratio se na, ili gotovo na predratni nivo, a industrijska proizvodnja je čak za 15 procenata bila veća od proizvodnje prije početka Drugog svjetskog rata.
