Predsednik Srbije Aleksandar Vučić tim povodom ponovo boravi u Njujorku - gdje će ostati do debate i izjašnjavanja u Generalnoj skupštini UN o nacrtu dokumenta.
"Razgovarao sam sa našim prijateljima, oni su mi rekli da očekuju 100 glasova podrške - od 193 zemlje. Mi očekujemo manje od 100 glasova, a sve što budu imali manje od toga značiće ogromnu podelu, jer dobar deo muslimanskih zemalja koje se plaše neće ni ući na glasanje", tvrdi predsednik Srbije u obraćanju iz Njujorka.
Rezolucijom o Srebrenici 11. jul bio bi proglašen Međunarodnim danom sjećanja na genocid počinjen nad Bošnjacima u tom području tokom rata na prostoru Bosne i Hercegovine od 1992. do 1995.
Kako je precizirano Glasu Amerike u Ujedinjenim nacijama, za usvajanje nacrta tog dokumenta potrebna je prosta većina članica Generalne skupštine - što uobičajeno iznosi 97 država od 193, koliko ih ukupno ima.
Dušan Janjić, prvi čovjek nevladinog Foruma za etničke odnose za Glas Amerike kaže da će Beograd sebe predstaviti kao pobjednika, bez obzira da li će rezolucija o Srebrenici dobiti potreban broj glasova ili neće.
„Glavni element tog obrazloženja će biti da smo hrabriji, da smo borci, ali da smo jedna žrtva, Srbi i srpska nacija, i to se uklapa u taj koncept viktimizacije Srba… Ako sad pogledamo tajming lokalnih izbora u Srbiji, to faktički znači da je Vučić pokrio taj period izbora, prekrio tim nacionalističkim temama - on je to sam najavio 2. marta ove godine i jasno je rekao da po njemu to je deo njegove borbe protiv specijalnog rata Zapada koji želi da sruši njegovu vlast i da dovede neke marionete na vlast“, kaže Janjić.
Sagovornik Glasa Amerike podsjeća da je u toj kampanji predsjednik Srbije potražio pomoć - u vidu blagoslova Srpske pravoslavne crkve (SPC).
Marko Milosavljević, predstavnik nevladine Inicijative mladih za ljudska prava, pitanje da li će predsjednik Srbije izaći kao pobjednik ili ne - označava kao marginalno.
„Zapravo tim ponašanjem države Srbije vidimo da je nacionalni interes, onako kako ga definiše vlast SNS i njenih koalicionih partnera, da je nacionalni interes zapravo nekažnjivost ratnih zločina i poricanje ratnih zločina… Da li je predsednik, ili bilo ko iz vlasti u Srbiji pobednik ili ne - mnogo je manje važno od toga da li će Srbija kao društvo na osnovu ovih poteza vlasti doći do te tačke u kojoj će preokrenuti tu definiciju nacionalnog interesa kada govorimo o odnosu prema ratnim zločinima“, kaže Milosavljević.
Prema njegovim riječima, vlast u Srbiji je u posljednja dva mjeseca upregla sve svoje državne kapacitete za poricanje genocida u Srebrenici, kaže sagovornik Glasa Amerike.
Milosavljević podvlači i da je pismo otpravnika poslova u misiji Srbije u Ujedinjenim nacijama Saše Marta, kojim je još jednom pozvao na povlačenje nacrta rezolucije, bilo u toj funkciji.
„Ono što je posebno problematično u tom pismu otpravnika poslova jeste distorzija istine koja sadrži tu rečenicu koja kaže da se rezolucijom svaljuje moralna odgovornost na ceo srpski narod, što je notorna neistina“, smatra Milosavljević.
Sagovornik Glasa Amerike zalaže se i da bi sljedeće godine, na tridesetogodišnjicu genocida u Srebrenici, u Srbiji trebalo podići neku vrstu memorijalnog obilježja za žrtve tog masovnog zločina, ali i inicirati širi društveni dijalog.
Ukoliko pak rezolucija o Srebrenici ne bude usvojena u svjetskoj organizaciji - Milosavljević smatra da će to simbolisati nepostojanje volje velikog broja država da podrže napor ka ostvarenju mira i međunarodne pravde.
„U slučaju da se ne dogodi usvajanje ove rezolucije, presude međunarodnih sudova - Međunarodnog suda pravde i Haškog tribunala su mnogo važniji temelji za taj dijalog i za priznanje, nego što bi bila sam rezolucija. Ali rezolucija je u ovom trenutku važna zato što bi ona podstakla veliki broj država članica UN da obeleže 11. jul i to bi dalo više mogućnosti za obrazovne programe širom sveta koji bi govorili o genocidu u Srebrenici i samim tim ukazali na neke modalitete nesprečavanja budućih genocida", kaže Milosavljević.
Kako smatra Dušan Janjić, Srbiji i Vučiću je u ovom trenutku potrebno da se vrati i napusti ovu temu. Istovremeno, on kaže i da otpor rezoluciji o Srebrenici ima i vrlo realne nosioce – to su ljudi koji se boje od novih suđenja za događaje tokom ratova koji su krajem prošlog vijeka vođeni na ovim prostorima.
„To su ta suđenja za ratne zločine na Kosovu koje je počinila vojska i policija, to je taj problem otkrivanja novih arhiva - jednog dana ako Amerika digne embargo sa toga“, ocenjuje Janjić.
Predsjednik Srbije je nedavno, govoreći o rezoluciji o Srebrenici, poručio da taj slučaj otvara vrata za pokretanje sličnih rezolucija - poput Jasenovca.
Kako kaže Janjić, iz Crne Gore stižu dvije pomalo kontradiktorne poruke – Podgorica je sačinila amandman na rezoluciju o Srebrenici, ali je drugi dio crnogorske političke elite u Crnoj Gori pripremio rezoluciju o Jasenovcu.
„Posle te rezolucije o Srebrenici će doći iz iste propagandne i ideološke mašinerije, novi i novi zahtevi, poput pokušaja da se Jasenovac naknadno proglasi genocidom, što je već uspelo na neki način preko tih prorusko-srpskih članova parlamenta i samog predsednika parlamenta Crne Gore. Znači nova tema, ali neće se odustajati ni od rezolucije o Srebrenici jer 11. jul dolazi“, smatra Janjić.
Iako nema rata, sankcija ili međunarodne izolacije, po mišljenju Marka Milosavljevića u Srbiji se osjeća povratak u devedesete, naročito u kontekstu priče o rezoluciji o Srebrenici.
„Jedan od tih indikatora su kadrovi i u vladi, ali i na jednom nižem nivou ako vidimo da su vedete oko koalicije SNS-a Uroš Šuvaković ili Zoran Baki Anđelković, da su u prvim redovima pri određenim komemoracijama zapravo osuđeni ratni zločinci poput Vladimira Lazarevića, Nikole Šainovića ili Veselina Šljivančanina. Šešelj i njegova SRS učestvuju sada već drugi put na lokalnim izborima zajedno sa vladajućom koalicijom – to podseća na jedno novo jedinstvo crveno - crne koalicije sa kraja devedesetih“, kaže Milosavljević.
„Ali ono što je potrebno da bi se to promenilo jeste jedna drugačija demokratska opozicija koja će imati odgovore u odnosu i na ratnu prošlost, ali i na deficite političkog poretka u Srbiji“, zaključuje Marko Milosavljević, programski koordinator nevladine organizacije Inicijativa mladih za ljudska prava.
Zvanični Beograd, uprkos postojanju više presuda međunarodnih sudova kojima je potvrđeno da je u Srebrenici 1995. počinjen genocid nad Bošnjacima to ne priznaje i karakteriše događaj kao zločin masovnih razmjera.
Međunarodni sud pravde u Hagu, presudom iz 2007. donijetom po tužbi Bosne i Hercegovine protiv Savezne Republike Jugoslavije (SRJ), utvrdio je odgovornost Srbije, koja - prema mišljenju suda - nije spriječila i kaznila zločin genocida u Srebrenici jula 1995, dok su istom presudom direktnim izvršiocima genocida označeni vojska i policija Republike Srpske (RS).
Tom presudom masovna ubistva više od 8.000 građana bošnjačke nacionalnosti u BiH definisana su kao genocid i utvrđeno da tadašnje vlasti u Beogradu nisu počinile, učestvovale, niti podsticale izvršenje genocida tokom rata u BiH od 1992. do 1995.
Na doživotni zatvor osuđeni su nekadašnji predsjednik Republike Srpske (RS) Radovan Karadžić i bivši komandant Vojske RS Ratko Mladić.
Rezolucije Generalne skupštine Ujedinjenih nacija nisu obavezujuće, ali se tumači da imaju političku težinu i odražavaju stavove članica tog tijela o pitanju ili temi u vezi sa kojom su usvojene.
