Naučnici vjeruju da je pseće čulo mirisa deset do sto hiljada puta jače od ljudskog. Lovački psi, kao što su biglovi i zlatni retriveri imaju posebno istančan njuh. Vučjaci se najčešće koriste za otkrivanje eksploziva i narkotika, a u laboratorijama, različite rase pasa obučavaju se da prepoznaju uzorke mokraće ili pljuvačke osoba oboljelih od malarije, raka ili Parkinsonove bolesti.
Pas Freya oktriva malariju u uzorcima. (Fotografija Durham Univerziteta)
Program "PADs for Parkinson's" trenira životinje da otkrivaju mirise povezane sa tom neurološkom bolešću. Trenutno ne postoji test kojim može da se dijagnostikuje ta degenerativna bolest. Prema direktorici programa, Lisi Holt, "potrebne su nedjelje obuke i pas treba da se izloži mirisu Parkinsona bar 400 puta prije nego što počinje da ga prepoznaje".
Poslije više godina istraživanja, grupa sada koristi "pseću procjenu" da se nekim ljudima pomogne da utvrde da li imaju rani oblik Parkinsonove bolesti. Oni nekoliko dana nose istu majicu, koja upija masnoću iz njihove kože. Kada se majica vrati u laboratoriju, psi je njuše da bi naučili da prepoznaju bolest.
Za to vrijeme, u Fondaciji "In Situ" sprovode se istraživanja u borbi protiv raka. Osnivač Dina Zaphiris koristi uzorke koje psi njuše da bi otkrili rane faze bolesti, uključujući rak pluća i dojke. Kaže da je istraživanje pokazalo da su "psi često precizniji u otkrivanju raka nego metode otkrivanja koje se trenutno koriste".
Pas Lucy obučava se u prepoznavanju mirisa u Centru za službene pse Univerziteta Pennsylvania.
A sada su u SAD i Britaniji u toku dva revolucionarna pokušaja - da se psi obuče da nanjuše novi koronavirus.
U Centru za službene pse na Veterinarskom fakultetu Univerziteta Pennsylvania, osam labradora retrivera izlaže se mirisima osoba od kojih su neke zaražene koronavirusom, a neke ne, da bi se vidjelo da li mogu da identifikuju bolest.
Pošto "psi nisu ranije korišteni da otkrivaju koronavirus, teško je reći da li će to biti teže ili potencijalno - lakše", kaže za Glas Amerike Cynthia Otto, direktorica centra. "Prvo moramo da potvrdimo da postoji miris povezan sa virusom i da možemo da ga otkrijemo u uzorcima."
Slična studija se odvija na Londonskoj školi higijene i tropske medicine. James Logan, šef katedre za kontrolu bolesti sarađuje sa britanskom humanitarnom organizacijom "Medical Detection Dogs" ("Psi za otkrivanja u medicini") da bi obučili šest pasa da prepoznaju miris koronavirusa.
“Znamo da respiratorne bolesti kao što je COVID-19 mijenjaju naš tjelesni miris, pa postoji veoma velika šansa da će naši psi moći da ga otkriju", objašnjava Logan. "To novo dijagnostičko sredstvo unijelo bi revoluciju u borbu protiv COVID-19 u kratkom roku, ali posebno u narednim mjesecima, i moglo bi da bude izuzetno značajno i uticajno."
Claire Guest, ko-osnivač "Medical Detection Dogs" kaže: "U načelu smo sigurni da psi mogu da otkriju koronavirus. Sada ispitujemo kako možemo da bezbjedno iz pacijenata izvučemo miris virusa i predstavimo ga psima."
Cynthia Otto, iz Centra za službene pse, kaže da, ukoliko njeno istraživanje bude uspješno, "moći ćemo da utvrdimo da li psi mogu da 'pregledaju' ljude i da to rade bezbjedno i precizno."
“Cilj je da psi mogu da pregledaju sve, uključujući i one koji ne pokazuju simptome"; objašnjava Claire Guest. "To bi bilo brzo, efikasno i neinvazivno."
Zajedno sa testiranjem i istraživanjem vakcine, psi sa svojim visoko razvijenim čulom njuha mogli bi da se nađu u prvim redovima borbe protiv pandemije. Oni bi mogli da se koriste za testiranje ljudi u bolnicama, na aerodromima i radnim mjestima.