Nakon nekoliko potvrđenih slučajeva majmunskih boginja u Zapadnog Evropi te pooštravanja sigurnosnih mjera na granicama susjednih država, treba se zapitati kolika je opasnost od izbijanja slučajeva ove bolesti u našoj zemlji.
U Ujedinjenom Kraljevstvu je krajem septembra zabilježeno nekoliko slučava infekcije majmunskim boginjama, kod ljudi koji su nedavno došli iz Nigerije, gdje je 2017. zabilježeno izbijanje epidemije ove bolesti. Posljednji slučaj je zabilježen kod medicinskog radnika koji je došao u kontakt sa zaraženom osobom. U Ujedinjenom Kraljevstvu su sprovedene jake mjere izolacije i zaštite kako se virus ne bi dalje proširio.
Šta su majmunske boginje?
Sama bolest kod ljudi i ima simptome slične simptomima velikih boginja, samo nešto blaže. Bolest je zoonoza, odnosno, prenosi se sa životinja na čovjeka, ali i sa čovjeka na čovjeka. Najčešće, infekcija nastupa usljed konzumacije mesa majmuna i u slučajevima bliskog kontakta sa ovim životinjama, posebno nakon ujeda. Sa čovjeka na čovjeka se može prenositi u kontaktu i putem tjelesnih tekućina. Prirodni rezervoar virusa nisu samo majmuni, nego i neke druge divlje životinje tropskog područja Zapadne i Centralne Afrike, poput određenih glodara.
Period inkubacije iznosi 6 do 16 dana, a prvi simtomi su nespecifični: bolesnici se žale na malaksalost, groznicu, glavobolju, bol u leđima i mišićima. Nakon izbijanja prvih simptoma dolazi do razvoja kožnih promjena, sličnih onih kod velikih boginja. Sekret ovih plikova je zarazan, ali se zaraza prenosi i iskašljavanjem. Plikovi se prvo pojavljuju na licu, odakle se šire po tijelu, najviše po rukama i nogama. Nakon izbijanja plikova, oni se pretvaraju u lezije i kraste, koje same od sebe prođu.
Premda su blaže od velikih boginja, i majmunske boginje imaju visok stepen fatalnog ishoda od čak 1 -10%, prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije.
Majmunske boginje su prvi put detektovane kod čovjeka 1970. godine u Kongu, a slučajevi se najviše javljaju u Kongu, Centralnoafričkoj Republici, Liberiji, Nigeriji i drugim državama Zapadne i Centralne Afrike. Još je od 1958. poznato da inficiraju majmune, kada je danski virolog Preben von Magnus izvijestio o bolesti sličnoj velikim boginjama u koloniji laboratorijskih makaki majmuna.
Trenutno ne postoji vakcina protiv ove bolesti, niti postoje efektivne i sigurne terapije. Smatra se kako vakcina protiv velikih boginja pruža 85% efikasnu zaštitu od majmunskih boginja. Međutim, sa proglašenjem eradikacije (iskorjenjivanja) velikih boginja 1979. prestalo se sa davanjem ove vakcine i od tada se u kritičnim područjima povećava incidencija majmunskih boginja. Oni koji su rođeni prije 1978. godine u našem regionu su primili vakcinu protiv velikih boginja.
Ipak, epidemiolozi kažu da pojava majmunskih boginja nije razlog za paniku. Predrag Kon, epidemiolog iz Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograda za VoA kaže kako je vrlo bitno znati da se bolest pojavila i u Evropi, ali da je prijetnja trenutno minimalna. „Ta se bolest teško prenosi na čovjeka, a sa čovjeka na čovjeka se prenosi samo u bliskom kontaktu“, naglašava Kon. Zapravo, i u Africi do zaraze najčešće dolazi među populacijom koja dolazi u kontakt sa divljim životinjama, a to su najčešće muškarci između 21 i 40 godina, koji idu u lov.
Za sada, u zemljama našeg regiona ova bolest nije detektovana. Ipak, posebne mjere opreza su potrebne ako neko odluči putovati u zemlje gdje se javlja ova bolest. Dr Mirsada Mulaomerović, epidemiologinja iz Zavoda za javno zdravstvo FBiH, naglašava kako je važno da se građani, kod putovanja u druge zemlje, informiraju o situaciji u toj zemlji po pitanju zaraznih bolesti, te da se pridržavaju preporučenih mjera zaštite poput vakcinacije, hemoprofilaksa i drugih mjera.