Situaciju u Češkoj, koja je jedna od pandemijom najpogođenijih država Evrope i koja bilježi porast reinficiranih, stručnjaci objašnjavaju velikim brojem oboljelih tokom ‘jesenjeg talasa’, piše Radio Slobodna Evropa.
Iz Instituta kažu da se interval između prve i druge infekcije kreće od 65 do 359 dana sa srednjom vrijednosti od 142 dana i srednjim starosnom dobi reinficiranih od 42 godine.
Češka ima 10,7 miliona stanovnika i do sada je registrovala više od 25.000 smrtnih slučajeva što je čini jednom od vodećih u svijetu po smrtnosti na 100,000 stanovnika. Na samom početku pandemije, prije godinu dana, Češka je uspjela da zarazu drži pod kontrolom, ali su od kraja ljeta brojevi počeli da rastu.
Slučaj porasta reinficiranih korona virusom u Češkoj potvrđuje mogućnost da se COVID-19 može dobiti više puta što je i opšti konsenzus među medicinskim stručnjacima, iako ti slučajevi nisu tako česti. Generalno, reinfekcija znači da se osoba inficirala i razboljela pa oporavila, a onda ponovo inficirala. Sturčnjaci kažu da na osnovu onoga što se zna o virusima sličnim koroni mogu se očekivati reinfekcije tokom daljeg razvoja pandemije.
Postoje četiri tipa endemskih korona virusa (229E, NL63, OC43 i HKU1) koji regularno cirkulišu među ljudima i uzrokuju većinu infekcija respiratornog trakta. Infekcija bilo kojim od ova četiri tipa može dovesto do stvaranja imuniteta različite dužine. Tipično je da stečeni imunitet traje najmanje godinu dana ili dvije, prema navodima Joela Mossonga, glavnog epidemiologa i šefa genomike mikroba pri Luksemburškoj nacionalnoj zdravstvenoj upravi. "Na kraju se ponovo zarazite, ali ne svake godine", kaže on za The British Medical Journal (BMJ).
Ali, SARS-CoV-2 je potpuno nova vrsta korona virusa i pitanje imuniteta je jedna od najvećih nepoznanica. Da li infekcija stvara imunitet od ponovljene infekciji ‘nije sigurno’.
Reaktivacija ili reinfekcija?
Identifikovanje i prepoznavanje ponovljene infekcije nije jednostavno iz razloga što je potrebno vrijeme da se pojave novi napadi virusa. Zdravstvene službe moraju voditi računa o tome da su navodni slučajevi zaista reinfekcije jer se ostaci korona virusa mogu zaržati sedmicama u organizmu pa se ponovo ispoljiti.
Kako bi se razlučilo šta je reinfekcija, odnosno novi ulazak virusa u organizam od onoga što je već postojeći korona virus koji izaziva imunološki odgovor je teško zbog uzimanja uzoraka i praćenja. Reaktivacija i reinfekcija može biti jasna samo ako pacijenti daju uzorke tokom svoje prve epizode bolesti koji se potom čuvaju i genetski prate, kako pojašnjava The British Medical Journal.
Ali postavljanje ovog redoslijeda veliko je pitanje, posebno zbog opsežnih ispitivanja i laboratorijskih resursa kojima se raspolaže u trenutnoj pandemiji. "Čak i u Velikoj Britaniji, koja vrši sekvencioniranje uzoraka više od većine zemalja, prati se samo oko pet do deset posto uzoraka", kaže Mossong. "Da bi se to dogodilo dva puta, za uzorke istog pacijenta šanse postaju sve manje i manje."
Mossong ističe da korona virusi izazivaju dugotrajne infekcije, a njihove velike genomske strukture mogu uzrokovati da ostanu u tijelu na niskom nivou i bivaju neotkriveni, ali spremni za još jedan napad. "Mogu se zadržati duže u različitim dijelovima tijela, ne samo u respiratornim zonama", rekao je Mossong za BMJ, ukazujući na dugotrajni gubitak mirisa i ukusa kao mogući dokaz da virus ostaje u tijelu i replicira se na niskom nivou dugo vremena .
Koliko su česti slučajevi reinfekcije?
Istraživači iz Danske koristili su veliku nacionalnu zdravstvenu mrežu kako bi sistematičnije locirali reinfekcije između oko četiri miliona ljudi (ili 69 posto populacije Danske) koji su podvrgnuti 10,6 miliona testova u 2020. godini. Prema studiji objavljenoj 17. marta u medicinskom časopisu Lancet, 0,65 posto ljudi koji su imali pozitivan test na SARS-CoV-2 tokom prvog talasa COVID-19, imali su pozitivan test i tokom drugog talasa u Danskoj.
O zaštiti od ponovljenih infekcija SARS-CoV-2 malo je poznato, ali dvije studije u Velikoj Britaniji otkrile su da imunitet može trajati najmanje pet do šest mjeseci nakon infekcije, piše Lancet. Ovi podaci sugerišu da je ponovna infekcija SARS-CoV-2 rijetka i da se javlja kod manje od jedan posto osoba koje su prethodno bile pozitivne na SARS-CoV-2.
Nalazi danske studije poklopili su se sa nekoliko pojedinačnih ili malih studija slučaja, sa samo do šest pacijenata, rađenih u SAD-u, Kini, Južnoj Koreji i Indiji, koje su utvrdile da se reinfekcija dogodi u roku od 26 do142 dana nakon prve infekcije. Studije su potpomognute genetskim dokazima i negativnim rezultatima PCR testa između dvije infekcije. PCR testovi (koji prate lančane rakcije polimaraze) se smatraju najpozudanijim u utvrđivanju da li virus postoji u organizmu, ali nisu dovoljni za praćenje i utvrđivanje reinfekcije za koje je potrebno praćenje genetskih uzoraka.
Međutim, kako je pokazala ova danska studija, dok je prethodna infekcija mlađim od 65 godina pružala oko 80 posto zaštite od ponovne infekcije, osobama starijim od 65 godina pružala je samo 47 posto zaštite, što ukazuje na to da je vjerovatnije da će ova starosna grupa ponovo dobiti COVID-19.
Kod sličnih virusa SARS-CoV i MERS-CoV zabilježen je imunitet koji je obično trajao dvije do tri godine nakon prve infekcije.
Da li mutacije povećavaju rizik od reinfekcije?
Dvije varijante SARS-CoV-2 koje se brzo šire, povezane su s povećanim rizikom od ponovne infekcije zbog veće vjerovatnoće da će sojevi izbjeći imunitet izazvan prvom infekcijom, piše Washington Post. To su takozvane varijante P.1 ili brazilski soj prvi put registrovan u decembru i 501Y.V2 prvi put zabilježen u Južnoj Africi početkom avgusta 2020.
Prema onome što je do sada poznato izglednije je da će P.1 izazvati ponovnu zarazu. Ovaj soj, prijavljen u najmanje 38 zemalja, smatra se odgovornim za pogubni talas slučajeva COVID-19 u Brazilu, gdje su istraživači procijenili da je 2,5 puta prenosiviji od varijante koja je ranije cirkulisala. Prosječna vjerovatnoća ponovljene infekcije procjenjuje se na 6,4 posto.
Neki naučnici kažu da postizanje imuniteta krda još uvijek nije validna opcija.
Farmaceutske kompanije započele su razvoj novih verzija vakcna protiv COVID-19 kako bi se efikasnije borile sa mutacijama i novim varijantama.
Imunološki odgovori izazvani vakcinom dosljedniji su i čak mogu biti snažniji, prema nekim studijama, od imuniteta pokrenutog prirodnim putem, odnosno ozdravljenjem i oporavkom.
Za sada je poruka stručnjaka jasna, u slučaju oporavka od COVID-19 ne smije se zaboraviti na održavanje fizičke distance, nošenje zaštitne maske i redovno pranje ruku.