93 godine istorije američkog putničkog avio-prevoza


Prevoz putnika avionima u Sjedinjenim Američkim Državama je počeo 1914. godine, samo malo duže od decenije nakon izuma aviona. Priča o razvoju vazduhoplovne industrije i ogromnom utjecaju kojeg je imala na društvo, postala je jedna od epskih priča našega doba. U Washingtonu, u Nacionalnom vazduhoplovnom i svemirskom muzeju, krajem novembra otvorena je nova, stalna postavka pod nazivom "Po Americi vazduhom" koja prikazuje istoriju avionskog putničkog saobraćaja u SAD. Posjeta toj izložbi zaista se čini kao putovanje u prošlost:

“Izloženi su eksponati iz istorije američke vazduhoplovne industrije, od samih početaka, 1914. godine... čak i od ranije, od 1911. kada se nešto malo pošte počelo prevoziti vazduhom, pa do današnjeg dana....“

..... kaže kustos izložbe Robert an Der Linden. On ističe da je prvobitna komercijalna avio industrija imala težak početak i tek kada je federalna vlada odlučila da stimuliše razvoj tog novog oblika poslovanja, ulažući masovno u usluge prevoza pošte avionima, avionski saobraćaj - kao biznis - zaista je dobio uzlet. Kada je čvrsto stao na noge, avio prevoz se razrastao i granao veoma brzo:

“Promjena tehnologije bila je više nego dramatična, zapravo skoro nezamisliva, nevjerovatna... Od aviona izgrađenog od drveta i platna do modernih putničkih aviona, od aviona koji nije mogao ponijeti nikoga osim pilota, i možda jednu osobu, do nadzvučnih aviona i džinova koji nose 400 i više osoba.... Taj put je zaista zapanjujući....“

..... govori gospodin Der Linden, kao da ni sam ne vjeruje da je to što se desilo bilo moguće. I mnogim posjetiocima 93 godine duge istorije avionskog putničkog saobraćaja u SAD, zbijene u jedan galerijski prostor, čine se kao izložba zapanjujućih kontrasta. Modeli aviona i rane fotografije iz početnih dana putovanja avionom sada stoje u sjenci Boeing-a 747:

”Vjerujem da će mnogi kad vide ovaj 747 ostati otvorenih usta. Mislim, to jeste 747. Unutar objekta, i ogroman kakav jeste.“

Izložbu, jednostavno rečeno, treba vidjeti. Ako ni zbog čega drugog, onda zbog činjenice da su prije samo 93 godine u Sjedinjemim Američkim Državama samo rijetki, vrlo rijetki sretnici imali priliku da se avionom, kao putnici, prevezu sa jednog na drugo mjesto. Danas komercijalni putnički avioni prevezu milijardu putnika godišnje i, praktično, do svakog kutka na zemlji. Naravno, to ne bi bilo moguće da se i sve drugo, usko vezano za razvoj vazduhoplovnog putničkog saobraćaja, nije razvijalo brzo, brže nego što je bilo ko, kao i za avionsku industriju, mogao da predvidi.