Nedavno smo imali priliku govoriti sa profesorom međuanordnih odnosa na virdžinisjkom univerzitetu, Gerard Toalom koji je prilikom nedavnog svjedočenja pred Senatskim podkomitetom za Evropu kazao da su se prvobitno Evropa i Amerika odnosile prema ratu u BiH kao prema lokaliziranoj humanitarnoj krizi, a ne regionalnom strateškom izazovu po pitnaju budućeg širenja NATO saveza i EU.
G. TOAL: Mislim da je prva Bushova adminsitracija okarakterizirala ono što se dešavalo u BiH kao humanitarnu noćnu moru--to je upravo fraza koju je koristio tadašnji državni sekretar James Baker, a kasnije i predsjednik Bush u augustu 1992. Mislim da je to bila pogrešna karakterizacija onoga što se dešavalo u Bosni, ali je omogućilo zapadu da se u osnovi udalji od tih dešavanja i da kaže--ono što trebamo uraditi je zaliječiti simptome krize, a ne njen uzrok, što znači trebamo poslati pomoć ljudima koji pate i koji su raseljeni, ali ne moramo se uhvatiti u koštac s pitanjem zašto su oni zapravo raseljeni.
Mislim da je to bila greška i mislim da većina onih koji se danas bave politikom isto shvata da je to bila greška. James Baker je svojevremeno rekao: mi u toj borbi nemamo svog igrača i mislim da tu nije bio u pravu i vjerujem da mnogi tako misle.
Ono što se dešavalo u BiH je bilo simbolično za mnoge borbe koje je Evropa imala sa vlastitom istorijom. Evropa se u prošlosti borila sa etno-nacionalizmom, i nastojanima da se silom promijene granice i prošla je kroz vlastitu krvavu istoriju, uključujući i drugi svjetski rat. Kako bi se stvorila drugačija Evropa, Evropa koja se ne zasniva na sili, bilo je važno da se zapadne zemlje i Sjedinjene države uključe u rješavanje uzroka problema, a ne samo simptoma, kaže Gerard Toal.
VOA: Upitali smo ga da li Dejton smatra preprekom za ulazak BiH u evropske integracije?
G.TOAL: To je veoma dobro pitanje. Mislim da to zavisi od samih stanovnika BiH, kao i Evropske unije i njenog dijaloga sa stanovnicima Bosne. Mislim da postoje pitanja o samoj prirodi dejtonskog sporazuma i tome da li on pruža funkcionalnu, integriranu, modernu državu koju Evropska unija zahtijeva od BiH za njen ulazak u uniju. Mislim da političari u BiH shvataju da je potrebna tranzicija između Dejtonske BiH i BiH koja je spremna za Evropsku uniju, kako bi zemlja bila spremna za sporazum o stabilizaciji i pridruživanju, a zatim, moguće, i Evropsku uniju, kaže za Glas Amerike Gerard Toal.