Prije 25 godina formalno raspuštanje Sovjetskog Saveza označilo je kolaps komunizma u Evropi i novu eru demokracije, liberalizma zapadnog stila i ekonomskog rasta širom regije koja je nekad bila razdvojena takozvanom Gvozdenom zavjesom. Ali neki stručnjaci su mišljenja da je tempo razvoja u regiji bio neujednačen, i dugotrajni disparitet sa Zapadom je doveo do natezanja u Evropskoj Uniji i porasta nacionalističkih pokreta. Prilog je pripremio novinar Glasa Amerike Luis Ramirez.
Posljednje spuštanje sovjetske zastave je simboliziralo kraj komunističke dominacije u regiji gdje su se dvije godine ranije zemlje otarasile totalitarnih vlada koje su bile slika i prilika Moskve. I nova era je rođena.
Danas se lice Evrope primjetno razlikuje.
"Pad zida nam je pokazao da se snovi mogu ostvariti. Ništa ne mora ostati isto", kaže njemačka kancelarka Angela Merkel..
S tim snovima su međutim stigla i razočarenja, kao i realizacija da neke zemlje još nisu bile u potpunosti spremne prihvatiti demokratski sistem zapadnog stila u Evropskoj uniji.
"Mnoge istočnoevropske zemlje su htjele na Zapad radi modernosti, demokracije, liberalizma i prosperiteta, a što se tiče tempa i ekspanzije Unije, mi smo dosta pretjerali s time", kaže Alex Pravda sa Univerziteta Oxford.
Činilo se da su zemlje uspješno ispunjavale kriterije borbe protiv korupcije, usvajanja pravne države i poštovanja prava poput slobode govora. Ali, po nekima, ti testovi nisu bili dovoljno teški i Zapad je izgubio moć za mijenjanje sistema sovjetskog tipa koji su se održali u njima.
"Dok stojiš u redu u čekaonici, onda se potrudiš da svoje zakone dovedeš u red i da se boriš protiv korupcije. Ali kad uđeš, nema više stimulusa za ulaganje većeg napora. Zato i mislim da Zapadna Evropa ima pojas nestabilnih, autoritarnih Istočnoevropskih zemalja, ostataka sovjetske imperije kojima je najvažnija sigurnost", dodaje Alex Pravda.
Tokom devedesetih godina Rusija se fokusirala na stabilizaciju, a ne na vanjsku politiku. To je bio trenutak kada je Evropa imala šansu da progura prave reforme.
"Posljednjih 25 godina su bile ono vrijeme kad je Evropska unija imala šanse, bez vanjskih prijetnji i pritisaka, da pogura vlastite standarde, i po nekima, to je bila propuštena prilika jer sad imamo imigrante na granicama, imamo novi uspon Rusije koja je sve aktivnija u međunarodnoj poltici i vrši pritisak na Evropsku uniju", iznosi svoje mišljenje poltički analitičar Gregory Weeks.
Evropska unija se našla u situaciji da je podijeljena na Evropu sa "dvije brzine": visoko razvijene originalne osnivačke države na zapadu, i manje razvijene članice na istoku, gdje je migrantska kriza potpalila uspon krajnje desničarskih nacionalističkih pokreta, i - kako neki strahuju - novu mogućnost Rusiji za širenje svog utjecaja.
((LUIS RAMIREZ, VOA NEWS, LONDON))
HEAD: 25 Years After End of USSR, Europe Acknowledges Missed Opportunities
TEASER: Europe deals with a rise of nationalism and the ghost of Soviet corruption and authoritarianism
TWEET: 25 years after #SovietUnion dissolved, some reflect on missed opportunities
DATE: 12/21/2016
PUBLISHED AT:Wednesday, December 21, 2016 12:10:32 AM
BYLINE: Luis Ramirez
NUMBER: 16929189
TRT:2:35
